ORPHEAS

Αναδρομές

Πως και γιατί δεν έγινα κομμουνιστής.

Ανήκω στη πρώτη μεταπολεμική γενιά. Τη γενιά που γαλουχήθηκε με το γάλα της ΟΥΝΡΑ που μας μοίραζαν κάθε πρωί στο μισογκρεμισμένο σαράβαλο που, υποτίθεται, έπαιζε ρόλο σχολείου. Αυτό το σαράβαλο το «έπαιζε» σχολείο, εμείς όμως, δεν είχαμε χώρο να παίξουμε στα διαλείμματα στριμωγμένοι σε μια αυλούλα 5Χ5. Ένα τσούρμο πιτσιρίκια.
Αλλά μήπως οι τάξεις ήταν καλλίτερες. Τρεις όλες κι όλες, ας πούμε τις αίθουσες, μια και στη πράξη επρόκειτο περί απλών και μικρών δωματίων. Όσοι κι οι δάσκαλοι !
Ο κ. Περίδης, Σωκράτης νομίζω, ο ιδιοκτήτης, η κυρία Μαρία η γυναίκα του και κάποια τρίτη, νεαρά πιστεύω, μια και τότε κι η πιο πιτσιρίκα μας φαινόταν μεγάλη.
Ιδιωτικόν Δημοτικόν Σχολείον « Η Πρόοδος» !
Νομίζω ότι η τρίτη δασκάλα, η δασκάλα μου για τις δυό πρώτες τάξεις του δημοτικού, καθ’ όσον όπως προείπα κάθε δωμάτιο του παλιού διώροφου σπιτιού στέγαζε δύο τάξεις και η δασκάλα μια ασχολιόταν με τη μία σειρά θρανίων, που εξέφραζε τη α’ τάξη και μια με τη άλλη που ήταν η β’ τάξη, ήταν πολύ νεαρά.
Αν θυμάμαι καλά πρέπει να την έλεγαν Ουρανία Μπουζούκου και να έμενε, κάπου, στα Ταμπούρια. Πιθανότατα να μη ζει. Αν όμως ζει, δεν υπάρχει τίποτε εντονότερο μέσα μου από το να θέλω να την αγκαλιάσω και να της φιλήσω το χέρι. Με άπειρο σεβασμό, νοσταλγία και αγάπη.
Σ’ αυτήν οφείλω όλη μου τη παιδεία, όλη μου τη συγκρότηση.
Κάθε μακρύ ταξίδι αρχίζει απ’ το πρώτο βήμα !
Στην αρχή σε μαύρη πλάκα σκάλιζα με κοντύλια τα πρώτα μου γράμματα και μετά με τα μαύρα , Faber, μολύβια χάραζα τον ανηφορικό και επίπονο δρόμο της μάθησης. Για 18 ολόκληρα χρόνια, μαζί με το χρόνο που έχασα μέχρι να μπω στο Πολυτεχνείο.
Χρόνια φτωχά, σκληρά και δύσκολα, που κάποια σοβαρά οικογενειακά προβλήματα τα έκαναν ακόμη σκληρότερα .
Και όλα αυτά τα μαθητικά χρόνια κύλησαν χωρίς αναταραχές, χωρίς καταλήψεις, χωρίς μολότοφ, χωρίς κουκούλες, χωρίς γκαζάκια, χωρίς αιτήματα και, κυρίως, χωρίς «αιτήματα».
Ο μαθητικός συνδικαλισμός ανύπαρκτος και ο φοιτητικός στα σπάργανα. Το κύριο μέλημα σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες ήταν, των μεν καθηγητών να διδάξουν, των δε μαθητών να μάθουν. Με προσήλωση, όλοι, στους ρόλους μας. Και πολλή ευπρέπεια. Χωρίς μούσια, γένια κι αλογοουρές.
Η πολιτικοποίηση και κομματικοποίηση ήταν μια περιττή πολυτέλεια λίγων και «ψαγμένων». Οι πιο πολλοί νοιαζόμασταν, έξω απ’ τις σπουδές και τη παράλληλη δουλειά και απασχόληση, (όσοι είχαμε), για αθλητισμό, κινηματογράφο, εκδρομές, αυτοκίνητα, πάρτι, ταβερνάκια, κουτουκάκια, μπουάτ και, πάνω απ’ όλα, για γυναίκες !
Μάλιστα, τότε, κυριαρχούσε το σκωπτικό, «το πολύ το ΚΚ, κάνει το παιδί μαλ…» !
Κι αυτό όχι από αντιπολιτευτική διάθεση αλλά για να σατιριστεί η «αγκύλωσή» τους . Το «κόλλημα» σε μονομερείς ασχολίες, (όπως εδώ η πολιτική), που ήταν τελείως έξω από το πεδίο των ενδιαφερόντων μας.
Εκλογικό βιβλιάριο έβγαλα επί χούντας , πολύ αργότερα από όταν εδικαιούμην, μόνο και μόνο για να ψηφίσω, και μάλιστα φανερά, το «ΟΧΙ» στο πρώτο δημοψήφισμα - μαϊμού του Παπαδόπουλου. Χωρίς πολιτική ένταξη (δεξιά – αριστερά). Απλώς δεν γουστάριζα να ζω ανελεύθερα και ν' ανέχομαι τον κάθε ανεγκέφαλο να με κυβερνάει όπως αυτός θέλει κι εγώ να μη μπορώ ν' αντιτάξω κουβέντα.
Χωρίς μαγκιές και ψευτοηρωισμούς, σε μια χώρα α π ό λ υ τ α υποταγμένη στη βούληση των δικτατόρων. Παρά τους μετέπειτα κορδακισμούς των «τάχα» αντιστασιακών. Τρίχες ! Μύγα δεν πέταγε και φύλλο δεν κουνιόταν σοβαρά. Όλοι τα κεφάλια κάτω, όλοι προσκυνημένοι. Με τον πνευματικό κόσμο πρώτο και καλύτερο. Μόνο μερικοί ρομαντικοί, π.χ. ο Αλ. Παναγούλης, «τρελόπαιδο», αλλά ντόμπρος και λεβέντης, γνωστός και συμφοιτητής στο Πολυτεχνείο, τόλμησαν να σηκώσουν ανάστημα και ν’ αντισταθούν πραγματικά.
Οι πιο πολλοί , απορώ που ξεφύτρωσαν τόσοι πολλοί, μετά τη πτώση της χούντας ήταν «αντιστασιακοί» της πλάκας.Ήρθαν στο ταμείο γιά τη πληρωμή. Κατάπτυστοι και απεχθείς. Όχι τόσο γι’ αυτά που δεν έκαναν, αλλά γι’ αυτά που «υποτίθεται» ότι έκαναν. Και αυτά που εξαργύρωσαν για όσα δεν έκαναν αλλά, «δήθεν», έκαναν !
Και θυμάμαι, ακόμη, μια μεγάλης κυκλοφορίας, και σήμερα, εφημερίδα, ναυαρχίδα της δημοκρατίας (!), να γλύφει εμετικότατα τους χουνταίους και τώρα να υπερμάχεται στο πλευρό της «δημοκρατικής παράταξης». Οι πιό παλιοί θυμούνται.
Δεν τη ξανάπιασα στο χέρι μου, αν και ειδικοί λόγοι μου επέτρεπαν να την έχω δωρεάν.
Στη αρχή της χουντικής περιόδου απέκτησα «Ευρυδίκη» και σαν νεογέννητο κουτάβι έψαχνα, μέσα σε άγνωστα νερά, να βρω την επαγγελματική μου ρότα, οικογενειάρχης γαρ.
Η κα Ευρυδίκη, κορίτσι «καλής οικογενείας» (εγώ ορφανό ρεμάλι) διέθετε, μεταξύ άλλων, κι ένα θείο υπερήλικα. Γνωστό με το παρατσούκλι «Αρπαγκόν» ! Στην αρχή, καλοσυνάτος όπως ήταν κι ευχάριστος συζητητής, δεν μπορούσα να καταλάβω τι σχέση μπορούσε να έχει ένας ωραίος τύπος, ανοιχτόκαρδος και κουβαρντάς με τον Φιλάργυρο του Μολιέρου. (Τελικά, έμαθα).
Ο θείος Αρπαγκόν, πάμπλουτος μεγαλοτσιφλικάς, διέθετε και τεράστια κτηματική περιουσία στο Πόρτο Ράφτη, την οποία απέκτησε κατακλέβοντας και κοροϊδεύοντας τους ντόπιους χωριάτες, με τοκογλυφίες και διάφορες, άλλες μπαγαποντιές.
Είχε Μερσεντές θεόρατη και πολυκατοικία ολόκληρη στο Ψυχικό.
Όταν ο Παπαδόπουλος θέσπισε το νόμο που επέτρεπε τη τοποθέτηση λυομένου, όπου δει, ο θείος Αρπαγκόν σκέφτηκε να κομματιάσει τα κτήματά του, να φτιάξει οικοπεδάκια, να βγάλει άδειες λυομένου και να τα μοσχοπουλήσει.
Αγροτεμάχιο με άδεια, πάντα είναι ελκυστικότερο και, κυρίως, ακριβότερο.
Και γι’ αυτά χρειαζόταν, οπωσδήποτε, μηχανικό. Κι ο λιγούρης, νεοεισελθών στην οικογένεια γαμπρός, ταίριαζε γάντι στη περίπτωση. Νέος, συγγενής, άπειρος, πρωτάρης. Άρα φτηνός !
Κι αρχίζει η ιστορία, το λακριντί, το παζάρεμα. Στην αρχή στο πρώτο, μικρό γραφειάκι που, δειλά δειλά, ξεκίνησα να στήνω.
Να τα τοπογραφικά που μου έφερε να πάρω ιδέα για το ξεκίνημα, να οι επισκέψεις στο Πόρτο Ράφτη, να οι δρόμοι από δω, να οι δρόμοι από κει. Σχέδια επί σχεδίων. Ρυμοτομικά, τοπογραφικά, απ' όλα ! Όμως για λεφτά, κουβέντα !
Σε κάποιο προγραμματισμένο ραντεβού με παρακάλεσε, αντί για το γραφείο μου, να συναντηθούμε στο σπίτι του, όπου είχε μια πολύ σπουδαία συγκέντρωση και δεν μπορούσε να λείψει. Συμφώνησα. Και βάλθηκα να ψάχνω τη Στρατηγού Καλλάρη, στο Ψυχικό.
Όταν ξετρύπωσα τη διεύθυνση και τρόμαξα να παρκάρω γιατί τα πεζοδρόμια ήταν γεμάτα παρκαρισμένες Μερσεντές, ανέβηκα και χτύπησα το κουδούνι. Η υπηρέτρια που μου άνοιξε, πολύ ευγενικά, με παρέπεμψε στο κάτω όροφο, όπου ήταν το «γραφείο» του κυρίου ! Πολύ παραξενεμένος, γιατί δεν ήξερα περί γραφείου, κατέβηκα και χτύπησα τη πόρτα που μου υπέδειξε η μικρή.
Αφού με ρώτησε, επανειλημμένως από μέσα, για να βεβαιωθεί ποιος ήμουν μου άνοιξε.
Κι έμεινα άναυδος ! Σ’ ένα ευρύχωρο σαλόνι με ωραία επίπλωση ήταν αραδιασμένα καμιά δεκαπενταριά γερούνδια μ’ ένα ποτήρι στο χέρι (βότκα, ως απεδείχθη) και στο τραπέζι διάφοροι μεζέδες. Ο θείος έκανε τις συστάσεις. Ήταν γιάφκα !
Ο θείος Αρπαγκόν, που έπινε το αίμα των βλάχων με το καλαμάκι, ήταν κομμουνιστής ! Κι όλη η παλιοπαρέα, τύποι ανάλογοι. Τέως νεαροί κομμουνισταί μεταποιηθέντες από τη καθημερινότητα αλλά, όλα κι όλα, πιστοί στην «ιδέα». Από μαυραγορίτες της αγοράς, δοσίλογοι της Κατοχής και κατσαπλιάδες κλεφταρέοι ! (Όλ’ αυτά τα έμαθα μετά). Όλοι με Μερσεντές ( αυτή η μάρκα μου γυάλιζε, τότε και τη πρόσεχα). Όλοι οικονομημένοι με σπίτια, επιχειρήσεις και περιουσίες ατράνταχτες.
Μαζευόντουσαν κάθε 15 μέρες στο διαμερισματάκι του θείου Αρπαγκόν, έπιναν τη βότκα τους, με μεζέ μαύρο χαβιάρι (δεν νομίζω να ξανάφαγα ποτέ) και καβούρια Σάτκα (αν τα λέω σωστά) και μελετούσαν, λέει, τον Μαρξ, και την Επανάσταση !
Και συζητούσαν με τις ώρες. Σε μια γλώσσα ακατάληπτη από μένα. Σα να μιλούσαν κινέζικα με ελληνικές λέξεις ! Είχαν, λέει, μια μικρή συνωμοτική οργάνωση που οραματιζόταν λαϊκές κυριαρχίες, προλεταριάτα και όλα τα σχετικά.
Μου πρότειναν να γίνω μέλος. «Σύντροφος» !
Ομολογώ πως η κυριολεξία του όρου μου άρεσε πολύ. Και το μαύρο χαβιάρι (που πρώτη και τελευταία φορά δοκίμασα) και τα καβούρια, που τα τιμώ έκτοτε δεόντως, όταν τα πετύχω, γιατί εμπίπτουν, ακόμη, στο οικονομικό μου βεληνεκές. Η βότκα με καίει κάπως μια και μου θυμίζει σκέτο οινόπνευμα. Όμως δεν θα τα χαλάγαμε εκεί.
Ζήτησα λίγο χρόνο να το σκεφτώ. Κάτι σαν το χαρτοπαικτικό «δικαίωμα», και μετά από πολλή και ώριμη σκέψη αντιπρότεινα, διαπραγματευόμενος, την ολόψυχη κι ομόθυμη προσχώρηση μου στο κομμουνιστικό στρατόπεδο.
- Κύριοι, εγώ είμαι ένας νέος, φτωχός επιστήμων που τώρα βγαίνει στον επαγγελματικό στίβο. Εσείς είσαστε ώριμοι και προχωρημένοι στη ζωή. Και απολύτως επιτυχημένοι. Μπροστά στην πολιτική σας εμπειρία και κατάρτιση είμαι ασήμαντος. Μένω στο νοίκι, ένα μικρό τριάρι στην Αχαρνών, κι έχω μια μικρή Λάντσια Φούλβια Όμως ευχαρίστως αποδέχομαι τη πρότασή σας, πολύ τιμητική για μένα και θέλω να γίνω κι εγώ ένας καλός και συνεπής κομμουνιστής, όπως εσείς. Αλλά για να μη νοιώθω τόσο ασήμαντος, στο ξεκίνημα, και τόσο υποδεέστερος μπροστά σας, αφού, άλλωστε, αγωνίζεστε για την ισότητα των ανθρώπων, γράψτε μου κι εμένα ένα μικρό διαμερισματάκι, μικρότερο απ’ τα δικά σας, εδώ στο Ψυχικό. Δώστε μου και μια Μερσεντές, με λιγότερα, έστω, κυβικά απ’ τις δικές σας, για να πορεύομαι με άνεση και ασφάλεια και ανοίξτε μου κι ένα μικρολογαριασμό για ν’ αρχίσω τη ζωή μου και φύγαμε ! Μέσα κι εγώ ! Δικός σας ! Ιδεολόγος κι εγώ ! Γράψτε με αμέσως, τώρα !
Η κατήφεια κι η παγωμάρα ήταν χαρακτηριστική και εύγλωττη. Κρίμα !
Τελικά όλοι βγήκαμε χαμένοι απ’ αυτή την υπόθεση.
Εγώ, που έχασα μια μοναδική ευκαιρία να προκόψω στη ζωή μου ( κατά τη Χατζηδάκειο ρήση, για να προκόψεις στην Ελλάδα πρέπει να είσαι η αριστερός η που…) και γίνω ένας, πρώτης τάξεως, ιδεολόγος κομμουνιστής ( μια και προκοπή απ’ το άλλο δεν επρόκειτο να δω, καθότι φανατικός ετεροφυλόφιλος ).
Οι φίλοι του Αρπαγκόν που έχασαν, μέσα απ’ τα χέρια τους ένα καλό και πιστό «σύντροφο», για μερικά ψωροεκατομμυριάκια της εποχής. Kαι το κομμουνιστικό κόμμα που στερήθηκε των υπηρεσιών ενός ικανού και δραστήριου μέλους.
Η μόνη που θα πρέπει να μένει ικανοποιημένη απ’ την όλη υπόθεση είναι η κ. Αλέκα Παπαρήγα, η πονηρή, της οποίας η θέση, μετά απ’ αυτή την αρνητική εξέλιξη, παραμένει πλέον ακλόνητη και αδιαμφισβήτητη !