ORPHEAS

Γιά γέλια και γιά κλάματα

ΠΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΔΙΑΒΑΣΑ ΑΚΟΜΗ ΜΑΡΞ

Ώρες ώρες νιώθω πολύ άσχημα, πάρα πολύ άσχημα. Νιώθω μια ανείπωτη ντροπή να με πλημμυρίζει και να ξεχύνεται, λάβα καυτή, και να με κατακαίει.
Συζητώντας στα διάφορα blogs με διάφορους άγνωστους φίλους αισθάνομαι σαν να βρίσκομαι σε διαδήλωση στο Σύνταγμα και, ξαφνικά, μια αόρατη δύναμη να μου πήρε όλα τα ρούχα και να με άφησε τσίτσιδο, μπροστά στα μάτια χιλιάδων ανθρώπων. Για τέτοια ντροπή μιλάμε !
Κι αυτό μου συμβαίνει κάθε φορά που πάνω στη συζήτηση συλλαμβάνομαι αδιάβαστος από τους συνομιλητές μου σε θέματα…Μαρξ. Μπορεί να μη ξέρουν να γράψουν τ’ όνομά τους, να μη ξέρουν να συντάξουν μια πρόταση, να τους λές «αγρός – κυνηγός – λαγός», κάνε μια φράση και να μην μπορούν αλλά, όλα κι όλα, στο Μαρξ είναι σαΐνια. Τους βγάζω το καπέλο. Τον παίζουν στα δάκτυλα. Μαζί και μ’ όλους τους σύγχρονους διαπρεπείς, παγκοσμίου κύρους, αμπελοφιλόσοφους, π.χ Καραμπελιάς και σία !
Η συνεχώς αυξανόμενη μέσα μου πίεση, (γιατί εγώ να είμαι τόσο καθυστερημένος, γιατί να μένω εγώ τόσο πίσω, γιατί ;) σχετικά με την αδυναμία μου ν’ ανταποκριθώ σ’ όλα αυτά τα φοβερά ερωτήματα και η συνεχώς προϊούσα αποδόμηση της πνευματικής μου συγκρότησης, σε συνδυασμό με το, ολοένα, αυξανόμενο βάρος των συνειδησιακών μου τύψεων, κάτι που μου έχει δημιουργήσει, ήδη, ένα αφόρητο ψυχικό λουμπάγκο με οδηγεί σήμερα σ’ αυτή την ομολογία.
Σ’ αυτή την, εκ βάθους καρδίας, αυτοκριτική της άθλιας παράλειψής μου.
Μήπως και οδηγηθώ στην άφεση και την εξιλέωση !
Διατηρώντας, από παιδί, την εικόνα των αξούριγων κατσαπλιάδων να κυκλοφορούν στο σπίτι μας με τα φυσεκλίκια χιαστί και να μιλάν για λαοκρατίες, για λαρύγκια που θα κοπούν προκειμένου να καθαρίσει ο τόπος από τους αντικομμουνιστές και αντιμαρξιστές, και άλλα τέτοια ωραία ομολογώ πως δεν ήμουνα και πάρα πολύ ευχάριστα προδιατεθειμένος για να εμβαθύνω στα κομμουνιστικά γραπτά. Όταν πιά είχα μεγαλώσει και άρχιζα να ψάχνω την οικογενειακή βιβλιοθήκη – σεντούκι, που πατέρας και θείος, συνωμοτικά και επιμελέστατα είχαν κρύψει, κάτω από κάτι φλοκάτες βελέντζες, ένα σωρό χαρτιά και βιβλία κι έκαναν τη μάνα μου να τρέμει από φόβο και να τσιρίζει υστερικά. Έξω απ’ το σπίτι μου αυτοί οι διαόλοι !
Και μεταξύ αυτών ένα σκοροφαγωμένο μεγάλο μαύρο χαρτόδετο με χρυσά γράμματα : Καρλ Μαρξ - Το Κεφάλαιο !
Ομολογώ ότι, τότε, δεν είχα και πολύ κέφι για τέτοιες αναγνώσεις. H νωπή απωθητική μου διάθεση έκανε μια φωνή να λέει μέσα μου :
- Άσε, δεν είναι ώρα, άσ’ το γι αργότερα !
Μετά στις αναμπουμπούλες των μετακομίσεων, μπόλικες είναι η αλήθεια, χάθηκε κι ο Μαρξ, χάθηκε και το σεντούκι ολόκληρο, χάθηκε κι η δυνατότητα μιας πρώιμης μαρξιστικής ενημέρωσης. Υποπτεύομαι ότι μητρικός δάκτυλος, μεταξύ εκκαθαρίσεων Ζαχαριάδη, Κολιγιάννη και σία, φερόμενος ρεβιζιονιστικά και αντιδογματικά, καθώς και η γνωστή της ιμπεριαλιστική της κατάπτυστη συμπεριφορά, κάπου τα εξαπέστειλε για να ησυχάσει το κεφάλι της !
Τέσσερα παιδιά είχε να μεγαλώσει, άλλωστε !
Δεύτερη ασύμπτωτη διασταύρωσή μου με το Μαρξ έγινε όταν, κρατώντας το βιβλιοπωλείο του πατέρα μου, κολυμπούσα στα βιβλία. Όμως, τότε, τα βιβλία δεν είχα καιρό να τα διαβάζω. Μόνο τα πούλαγα ! Και ότι προλάβαινα να διαβάσω ήταν κάτι τελείως άχρηστα και δευτεροκλασάτα. Κάτι, Άλγεβρες, κάτι Φυσικές, κάτι Χημείες. Τέτοια ασήμαντα. Ίσα - ίσα για να μπω στο Πολυτεχνείο! Ες αύριον τα σπουδαία. Μαρξ, Ενγκελς, κλπ. Καραμπελιάς, νομίζω, δεν είχε κυκλοφορήσει, δυστυχώς, ακόμη. Όχι τίποτε άλλο , αλλά για να’ χω κι ελληνικό κίνητρο !
Μετά στο Πολυτεχνείο, παρ’ όλο που η πολιτικοποίηση ήταν στα σπάργανα, χρόνος υπήρχε. Και κάτι κουμμούνες συμφοιτητές, φαρμάκια ! Όσο νάναι ζήλεψα. Γιατί να μένω εγώ καθυστερημένος, κοινωνικά αμόρφωτος ! Δεν πρέπει !
Λίγο από δω λίγο από κει, πήρα απ’ το μαγαζί ένα μεγάλο μαύρο τόμο. Καρλ Μαρξ – Το Κεφάλαιο ! Εδώ είμαστε !
Νομίζω ότι είχε και συνέχεια, δεν είμαι σίγουρος. Μάλλον πρώτος τόμος έγραφε.
Άνοιξα σοβαρός, σοβαρός το βιβλίο και προσπάθησα ν’ αφοσιωθώ στο διάβασμα. Πριν γυρίσω σελίδα χτύπησε το κουδούνι. Ήταν η «δικιά» μου. Τελικά αντί ανάγνωσης πήγαμε στου Μαλάμου, για φράουλες με σαντιγί ! Πάλι στη πάρα πίσω ο Μαρξ !
Να μη τα πολυλογώ το Πολυτεχνείο τσούλησε με τις ελεύθερες ώρες να επενδύονται μεταξύ της πολίτικης παράγκας του Σάββα, στη Ν.Ιωνία, του «Κουτουκιού» του Αποστόλη στη Ν. Ερυθραία και όταν ζέσταινε ο καιρός στα βραχάκια του Ομίλου στον Άγ. Κοσμά, πριν "αξιοποιηθεί", και της «Ακτής» στη Βάρκιζα ! Ωραίες εποχές !
Ίσως αναρωτηθείτε για τη χρηματοδότηση όλων αυτών των ευγενικών δραστηριοτήτων. Η απάντηση περίεργη και νοσταλγική. Και με πολλή πλάκα. Ενδεικτική των καιρών της ανεμελιάς και της αθωότητος.
Η «καλή» μου δούλευε στο δικηγορικό γραφείο ενός θείου της. Κεφαλλονίτης μπίρμπας και μπιρμπάντης. Και φοβερός ιπποδρομιάκιας. Τότε οι ιπποδρομίες διεξήγοντο δυό φορές την εβδομάδα. Κυριακή και Τετάρτη. Ημέρες ιερές που τις αφιέρωνε στην εμβριθή μελέτη κάτι μικρών τευχών, αφιερωμένων στις κούρσες και, εν συνεχεία, στην απαραίτητη σίτηση των ευγενικών τετραπόδων, στον ιππόδρομο.
Μελετούσε και ήξερε τα πάντα. Πολύ αναλυτικά. Μέχρι τι ώρα πήγε για ύπνο ο «Ζαγρέας» και πόση ήταν η διούρηση του «Ταζ ελ Αράμπ». Ούτε δικαστήρια, ούτε τίποτα. Ημέρα αυστηρά αφιερωμένη στη λιτάνευση του ευγενούς σκοπού της τροφοδοσίας των ευγενών ζώων. Των πιστών φίλων του ανθρώπου. Μαζί με κάτι άλλους αλογομούρηδες συναδέλφους του από τα γύρω γραφεία είχαν μυήσει και τη «καλή» μου σ’ αυτό το ευγενικό σπορ, παρά τους ατέλειωτους «φιλιππικούς» μου περί απώλειας χρόνου και χρήματος !
Μάταιος χρόνος.
Κάποτε προσήλθε στο γραφείο του «θείου» για να του εκδώσει το διαζύγιο ένας διαβόητος αναβάτης. Αρχικομπιναδόρος και μέγα λαμόγιο στο στήσιμο των αποτελεσμάτων. Όσο μπόι του έλειπε τόση διαολιά έκρυβε μέσα του. Και το μάτι του μπιρμπίλωνε ! Νομίζω τον έλεγαν Αξιώτη. Η καμόρα του ιπποδρόμου !
Άλλο που δεν ήθελε ο θείος. Η χαρά του ιπποδρομιάκια !
Τα διαζύγια τότε, σαν διαδικασία, κρατάγαν χρόνια. Σε περίπτωση, δε, αντιδικίας καλά νάσαι. Μια δεκαετία και βάλε !
Ο καλός ο τζόκεϊ που τον έβρισκες που τον έχανες στο γραφείο του θείου. Είχε σπιτωμένη μία και βιαζόταν να ξεφορτωθεί τη προηγούμενη για να «ιππεύει», νομίμως, την επόμενη !
Το πέριξ νομικό σινάφι άλλο που δεν ήθελε. Και δώστου «σίγουρα» ο αναβάτης και δώστου δικόγραφα ο θείος. Σιγά μη τέλειωνε την υπόθεση, τώρα που πέτυχε φλέβα χρυσού !
Κάπου εκεί βγαίνω κι εγώ επί σκηνής !. Δεκάρα δεν έδινα για τ’ άλογα και το τρέξιμό τους ! Όταν όμως, η «δική» μου, μου έδωσε κάποια νούμερα και μου είπε :
- Βλάκα, διάβασε αύριο στ’ αποτελέσματα και θα καταλάβεις. Στη δεύτερη, δίδυμο 7Χ4 ξερό, στη τέταρτη 5Χ9 σκέτο και το τρίτο σύνθετο 8Χ5 σίγουρο ! Και ξύπνα !
Πράγματι, διάβασα, κατάλαβα και τρελάθηκα ! Όπως ακριβώς τα είπε ο φίλος μας ! Και, βεβαίως, ξύπνησα !
Από εκεί και πέρα μπήκα κι εγώ στο κόλπο και σχεδόν κάθε δεύτερη Τετάρτη, που με’ βρισκες που με’ χανες στο Δέλτα του Φαλήρου. Όταν, βέβαια, υπήρχαν «σίγουρα». Δηλαδή μια, δυό στημένες κούρσες.
Με ένα μικρό κεφάλαιο, ένα δυό κατοστάρικα και με πλήρη άγνοια αλλά και πλήρη αδιαφορία για τις κούρσες , πιο πολύ χάζευα τον απίθανο Βασίλη Αυλωνίτη να υποδύεται τον εαυτό του κολλημένος στα κάγκελα, παρά τις κούρσες. Το παιχνίδι μ' ένοιαζε μόνο. Και πάντα γύριζα με γύρω στο οχτακοσάρι έως χιλιάρικο, στη τσέπη. Παίξιμο ατζαμίδικο και συντηρητικό. Και απόλυτα κερδοφόρο. Θυμάμαι ακόμα, ότι μόνο στις γιορταστικές ημέρες, Χριστούγεννα, Πάσχα και τα τοιαύτα, κάναμε έξτρα κονομησιές γιατί τότε το «στήσιμο» το κάνανε μόνοι τους οι αναβάτες, χωρίς συμμετοχή ιδιοκτητών και προπονητών, οπότε η δουλειά γινόταν και πιο σίγουρη και πιο κερδοφόρα ! «Ευεργετική υπέρ του προσωπικού», το λέγαμε !
Αξέχαστα χρόνια !
Στην επιστροφή, έμπαινε στην άκρη το αρχικό κεφάλαιο, για την επόμενη φορά και τα ρέστα…. στη κατανάλωση ! Αυτή η φάμπρικα μου εξασφάλισε το χαρτζιλίκι των τριών τελευταίων χρόνων των σπουδών μου ! Μαζί με το σεβασμό και την εκτίμηση των απανταχού ταβερνιαρέων . Από Χασιά μέχρι Βάρκιζα, μεριά ! Κι από Σταμάτα μέχρι Κοκκινιά.
Κι όπως καταλαβαίνετε που χρόνος και διάθεση για …Μαρξ και φιλοσοφία ! Αυτά μπορούν να περιμένουν.
Τα χρόνια κυλούσαν σαν νερό. Όταν είσαι νέος ούτε να τα μετρήσεις δεν προφταίνεις.
Στα χρόνια της χούντας απέκτησα «Ευρυδίκη», κόρη, γραφείο, δουλειές, φούριες.
Και είχα και κάποιες, πρώτες, ευτράπελες κομμουνιστικές προσεγγίσεις, δυστυχώς ανεπιτυχείς, (κάπου έχω κάνει σχετική ανάρτηση) με τον εκατομμυριούχο κομμουνιστή θείο «Αρπαγκόν», ως πρώτο ατυχήσαντα καθοδηγητή μου !
Κάποια στιγμή, εκεί στη καρδιά της δικτατορίας κληρώνεται ο Ολυμπιακός με μια ρώσικη ομάδα, τη ΤΣΣΚΑ, για κάποιο κύπελλο Ευρώπης.
Ωραίο πρελούντιο, σκέφτηκα . Θα πάω στη Μόσχα, θα δω, θα προϊδεαστώ και θα γυρίσω ν’ αφοσιωθώ στη μελέτη του … Μαρξ και θα έχω αποκτήσει μια σφαιρική εικόνα του κομμουνιστικού παραδείσου. Πρώτα πρακτική, με την επίσκεψη, και μετά με τη θεωρητική επεξήγηση θα καλύψω όλα μου τα κενά και θα λύσω όλες μου τις απορίες. Φίνα ! !
Αφού πέρασα με ..επιθετικό παιχνίδι και σέντρες απ’ τα πλάγια δεξιά το μαρκάρισμα του αστυνομικού διευθυντού κ. Λάμπρου στην Ασφάλεια, ο οποίος, προφανώς λόγω επαγγέλματος, με θεώρησε οικονομικό στυλοβάτη του αστικού καθεστώτος, άρα μη υποκείμενον εις τον κομμουνιστικόν εκμαυλισμό, πήρα άδεια να ταξιδεύσω εις την Σοβιετικήν Ένωση, μαζί με τη μακαρίτισσα πεθερά μου, η οποία εβδομήντα χρονώ κούσαλο, τότε, του δήλωσε με φωνή παλλόμενη από ενθουσιασμό
- Θρύλε, Θεέ μου, Ολυμπιακέ μου ! ! , προκειμένου να πάρει κι αυτή την απαραίτητη έγκριση επίσκεψης στη Ρωσία. Κι ο Λάμπρου της την έδωσε σταυροκοπούμενος !
Οι πλάκες αυτού του ταξιδιού αναρίθμητες και απίθανες. Από το σαράβαλο Τουπόλεφ τσάρτερ που χάλασε μέχρι να πάμε Σόφια και φάγαμε μισή μέρα κλεισμένη σα κατάδικοι στο τράνζιτ μέχρι το λάδωμα διαπρεπέστατου Ρώσου νευρολόγου, μ’ ένα ζευγάρι παλιοπάπουτσα, προκειμένου να δει, εκτός σειράς, κάποιο ταλαίπωρο, τάχα φίλαθλο, που είχε έρθει στη Μόσχα για ιατρικές εξετάσεις και όχι, βέβαια, για τον αγώνα !.
( Ίσως γράψω γι’ αυτό το ταξίδι αυτοτελώς).
Εννοείται ότι αυτό το ταξίδι έστειλε ακόμη πιο πίσω, από πλευράς προτεραιότητας, την ανάγνωση του « Κεφαλαίου », το οποίον άρχιζε να μου ρίχνει ειρωνικές ματιές απ’ το πάνω ράφι της βιβλιοθήκης, όταν τύχαινε και διασταύρωνε το βλέμμα μου.
Άλλη μια, η τελευταία, προσπάθεια προσεγγίσεως έγινε με τη προετοιμασία του πρώτου ταξιδιού μου στη Κίνα, το Νοέμβρη του ’79.
Άλλες πλάκες τρελές με το μακαρίτη το «Θείο Μίμη» το Σκαλούμπακα, το γνωστό ταβερνιάρη του Κολωνού, υπέργηρο τότε, πάνω από τα 80, ο οποίος μπαίνοντας στο μαυσωλείο του Μάο, θες από συγκίνηση, θες από κρύωμα, θες από το αλλοπρόσαλλο κινέζικο φαγητό, άρχισε να… αερίζει θορυβωδώς μέσα στη μεγάλη αίθουσα που λειτουργώντας σαν τεράστιο αντηχείο πολλαπλασίαζε τον ήχο και πλάκωσαν οι φρουροί με τα όπλα νομίζοντας ότι πρόκειται για σαμποτάζ και κοντέψαμε να βρεθούμε, όλο το γκρουπ, στις κινέζικες φυλακές !
Τα όσα είδα τότε στη Κίνα, όσα μας έδειξαν δηλαδή, ήταν και η χαριστική βολή στις σχέσεις μου με το Μαρξ κι όλη τη σχετική βιβλιογραφία και τις πρακτικές της εφαρμογές. Έκτοτε οι σχέσεις μας παραμένουν τυπικές στα πλαίσια του αμοιβαίου σεβασμού και αλληλοκατανόησης.
Η κ. Ευρυδίκη έχει ρητή εντολή, εάν και εφ’ όσον, ατυχής συγκυρία ήθελεν δημιουργήσει συνθήκες μακροχρόνιου εγκλεισμού μου στις φυλακές, για οιονδήποτε λόγο, (ποτέ δε ξέρεις), να μου φέρει στο κελί τα σχετικά άπαντα βοηθώντας με έτσι, λόγω του μεγάλου διαθέσιμου χρόνου, να αποκτήσω, επί τέλους, την ελλείπουσα, αλλά τόσον απαραίτητη σοσιαλιστική παιδεία. Κάλλιο αργά παρά ποτέ !
Επί τη ευκαιρία, πολύ θα επεθύμουν να επεκταθώ και διατρίψω και εις όλους τους διδασκάλους του αναρχισμού, Μπακούνιν, Προυντόν και τέτοια. Και κυρίως Καραμπελιά. Τρελαίνομαι για Καραμπελιά! Θα μου φέρει, οπωσδήποτε, Καραμπελιά !
Όπως βλέπεται η ζωή είναι σκληρή και άκαρδη. Αλλού θες να πας κι αλλού σε φέρνει. Κι εγώ, δυστυχώς, υποτάχτηκα στη μοίρα μου. Και προσπαθώ να βολευτώ, έστω και χωρίς.. Μαρξ !