ORPHEAS

Αναδρομές

ΕΡΝΕΣΤΟ ΓΚΕΒΑΡΑ. ΜΙΑ ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Σε κάποιο ταξίδι μου, αρκετά χρόνια πριν στη Βολιβία, είχα τη τύχη να έχω ένα ξεναγό, στη Λα Παζ, του οποίου ο πατέρας ήταν στο βολιβιάνικο στρατιωτικό απόσπασμα που κατεδίωξε στη ζούγκλα του Αμαζονίου και εκτέλεσε, τελικά, τον Ερνέστο Γκεβάρα, το πασίγνωστο επαναστάτη «Τσε».
Το γεγονός αυτό μου έδωσε την ευκαιρία να κάνω μιά πολύ μακρά συζήτηση γιά την όλη υπόθεση και, κυρίως, γιά τη προσωπικότητα του μεγάλου επαναστάτη.
Οι γνώσεις και πληροφορίες μου γι’ αυτόν τον άνθρωπο αρχίζουν και τελειώνουν σε όσα συζητήθηκαν με τον νεαρό ξεναγό, ένα ολόκληρο βράδυ στο σαλόνι του Sheraton στη Λα Παζ. H χρονική απόσταση της συζήτησης αλλά και ο άτιμος ο «πανδαμάτωρ» έχουν σβήσει από τη μνήμη μου κάποιες λεπτομέρειες, κυρίως σε ονόματα και ημερομηνίες. Όμως τα βασικά και εντυπωσιακότερα σημεία της συζήτησης παραμένουν άσβεστα και ολοζώντανα μέσα μου. Ήταν μιά, πέρα γιά πέρα, ενδιαφέρουσα και κατατοπιστική ενημέρωση πάνω σε γεγονότα που ο χρόνος κι η απόσταση παραμορφώνουν αισθητά. Η ακρίβεια των πληροφοριών δεν μπορεί να διασταυρωθεί και ούτε επεδιώχθη από μένα ποτέ. Δεν με ενδιέφερε κι όλας. Δεν είμαι δημοσιογράφος να αναμεταδώσω, άρα να νοιάζομαι γιά την ακρίβεια των γεγονότων. Ότι μάθαινα το μάθαινα γιά τον εαυτό μου κι αυτό μου αρκούσε. Απλώς το όψιμο χόμπι του blog με κάνει να βγάζω την ιστορία προς τα έξω.
Πολύ ευχαρίστως θα δεχόμουνα την όποια άλλη άποψη. Διορθωτική η συμπληρωματική.
Πιστεύω, πάντως, ότι οι χώρες και οι λαοί της Λατινικής Αμερικής, ως άμεσα εμπλεκόμενοι με τα γεγονότα και τις καταστάσεις που έχουν αργαστεί στο πετσί τους, αποτελούν αξιοπιστότερες πηγές από εμάς που μ’ ένα ποτήρι στο χέρι φιλολογούμε καθισμένοι σ’ έναν αναπαυτικό καναπέ ! Από απόσταση και εκ του ασφαλούς.

Πρώτα, πρώτα και απολύτως ξεκάθαρο είναι ότι η εντολή, αμερικανική οδηγία, ήταν η εκτέλεση και όχι η σύλληψη.
Ο Τσε πάνω απ’ όλα ενοχλούσε το βολιβιανό κατεστημένο με την επαναστατική του δράση, όμως πίσω από τις κουΐντες τα νήματα τα κινούσαν τα αμερικανικά συμφέροντα και η μαμά ΣΙΑ.
Ο Γκεβάρα υπέφερε από χρόνιο άσθμα. Η, αποτέλεσμα των κακουχιών στα διάφορα αφιλόξενα περιβάλλοντα η και παιδική ιστορία που απλώς τη συντηρούσαν και επηύξαναν οι ανθυγιεινές συνθήκες των τροπικών.
Την ημέρα του θανάτου του ήταν κλινήρης, μέσα στη ζούγκλα, περιστοιχισμένος από μια χούφτα πιστών του. Οι πιο πολλοί τον είχαν εγκαταλείψει γιά να σώσουν το τομάρι τους η είχαν αυτομολήσει στα κυβερνητικά στρατεύματα.
Ο Γκεβάρα, ανήμπορος, δεν προσπάθησε να το σκάσει, όπως ανακοινώθηκε, αλλά εκτελέστηκε στο κρεβάτι του. Η φορά εισόδου των σφαιρών το αποδεικνύει. Ήταν από εμπρός προς τα πίσω. Αν έτρεχε να τη κοπανήσει θα ήταν από τη πλάτη προς τα εμπρός.
Από τη στιγμή που επισημάνθηκε το κρησφύγετό του και άρχισε η επίθεση όλα κράτησαν λίγα, μόνο, λεπτά. Ούτε προσπάθεια φυγής, ούτε αιχμαλωσία ,ούτε τίποτε.
Ο αιφνιδιασμός της μικρής ομάδας του Τσε ήταν πλήρης και κανείς δεν πρόλαβε ν' αντιδράσει.
Οι οδηγίες στον επι κεφαλής του αποσπάσματος ήσαν σαφείς.
- Ξεκάνετε το Τσε !
Και εκτελεστής ήταν ο επικεφαλής του αποσπάσματος, πιθανόν με δύο περίστροφα. Σ’ αυτό το σημείο ο Λούις, ο ξεναγός, δεν ήταν κατηγορηματικός.
Ο επί κεφαλής ήταν ο μόνος που ήξερε το πραγματικό σκοπό της επιχείρησης. Όλοι οι άντρες του γνώριζαν μόνο γιά σύλληψη και μόνο εν εσχάτη περιπτώσει και γιά την αποφυγή δραπέτευσης είχαν διαταγή να πυροβολήσουν στο ψαχνό.
Στη Βολιβία πιστεύουν ότι ο Τσε ( στα ινδιάνικα σημαίνει «άνθρωπος», λόγω των ανθρωπιστικών ιδανικών που ενσάρκωσε ο Αργεντινός επαναστάτης ) πουλήθηκε στους αμερικανούς από το Κάστρο. Όσο αυτός του ήταν χρήσιμος τον αγκάλιαζε και τον κανάκευε. Μάλιστα μετά τη επιτυχία της Κουβανέζικης Επανάστασης και της κατάλυσης του καθεστώτος Μπατίστα ο Κάστρο του ανέθεσε και Υπουργείο, νομίζω Υγείας, δεν είμαι σίγουρος επ’ αυτού, δεδομένου ότι ο Τσε ήταν γιατρός, στη πρώτη επαναστατική κυβέρνηση.
Όμως άλλο «πολιτικός» κι άλλο «επαναστάτης». Ο Κάστρο είναι και τα δύο. Ο Γκεβάρα μόνο το δεύτερο.
Κάθε κίνημα, κάθε επανάσταση, μόλις γίνει κυβέρνηση βλέπει, ως διά μαγείας, τα πράγματα αλλιώς. Κι αυτό είναι νομοτέλεια, απ’ την οποία δεν ξέφυγε ποτέ κανείς !
Κλασσικό παράδειγμα οι Μεξικανοί επαναστάτες Βίλλα και Ζαπάτα που μόλις πήραν τη διακυβέρνηση στα χέρια τους έκαναν, αναγκαστικά, τα τελείως αντίθετα απ’ όσα πρέσβευαν ως επαναστάτες !
( Μάλιστα ο Εμιλιάνο Ζαπάτα, καταντροπιασμένος τα παράτησε, μόλις συνειδητοποίησε που σε σπρώχνει μιά διακυβέρνηση !)
Πέραν από όσα λες όταν είσαι επαναστάτης, άμα πάρεις τα ηνία της εξουσίας στα χέρια σου τα πράγματα αποκτούν άλλη δυναμική και απαιτούν άλλους χειρισμούς. Θέλουν ευελιξία, υποχωρήσεις και πολύ μπλα- μπλα στην εσωτερική κατανάλωση. Ειδεμή το καράβι δεν κουμαντάρεται. Προσέξτε την υπόθεση Γκουαντάναμο. Αν πίσω από ρητορείες, τους λεονταρισμούς, τα φληναφήματα και τις καστρικές μεγαλοστομίες δεν υπήρχαν συζητήσεις, παζάρια και, κυρίως, πολλά λεφτά θα φτούραγαν αμερικανικές βάσεις στη Κούβα ; Καρφί στο μάτι του Κάστρο ! Και μάλιστα με το χαρακτήρα που έχει σήμερα η βάση αυτή ; Άρα, ξεχάστε την επαναστατική αγνότητα και τα παχιά λόγια και πιάστε τη πολιτική σκοπιμότητα γιά να προσεγγίσετε την αλήθεια.
Ο Τσε ήταν έξω από τέτοιες λογικές και τέτοιες πρακτικές.
Πώς να φτουρήσει ένας μαθημένος με το κουμπούρι στη ζώνη και το όπλο κρεμασμένο στον ώμο κλεισμένος μέσα σ’ ένα γραφείο, περιστοιχισμένος από χαρτογιακάδες και γραφειοκράτες. Και πώς να συμβιβαστεί με το να λέει ναι και να εννοεί ίσως. Αυτή η ζωή ήταν ακατανόητη γι’ αυτόν. Άχρηστη κι ανούσια.
Όχι μόνο δεν έκανε γιά Υπουργός, αλλά τους έκανε και χαλάστρα.
Άρχισε να γίνεται ενοχλητικός και, σιγά σιγά, κι επικίνδυνος για το καθεστώς Κάστρο. Στη προσπάθεια να τον ξεφορτωθεί του βρήκε «δουλειά» στην Αφρική σε κάτι δευτεροκλασσάτα επαναστατικά κινήματα της πλάκας. Ιστορίες άνευ ενδιαφέροντος για έναν επαναστάτη του διαμετρήματος του Τσε. Και μάλιστα σε μέρη με τόσο μεγάλες διαφορές στους στόχους και στην επικοινωνία.
Σύντομα τα παράτησε και γύρισε στον αγαπημένο του χώρο. Τη Λατινική Αμερική.
Εκεί όμως οι συνθήκες είχαν αλλάξει τελείως. Ο Κάστρο είχε μπει γιά τα καλά στο πολιτικό παιχνίδι του «φαίνεσθαι» και όχι του «είσθαι» και ο Τσε ήταν, πλέον, μιά στυμμένη λεμονόκουπα, μιά τρίχα στο ζυμάρι. Κι έπρεπε να βγει απ’ το παιχνίδι και μάλιστα γρήγορα και οριστικά
Κάνει ζαβολιές και μας χαλάει τη μανέστρα !
Μεθοδεύτηκε, λοιπόν, με το Σταίητ Ντιπάρτμεντ, τη ΣΙΑ και όλη την εκλεκτή ομήγυρη απ’ τη μιά και το «λάβρο» αντιαμερικανό επαναστάτη Κάστρο, απ’ την άλλη ο αφανισμός του δυστυχούς ιδεαλιστή Τσε.
Και κάπου στις ζούγκλες της Βολιβίας μαζί μ’ ένα άρρωστο κορμί χάθηκαν τα οράματα κι οι ελπίδες εκατομμυρίων ανθρώπων γιά ελευθερία, ανεξαρτησία και κοινωνική δικαιοσύνη !
Αυτά γιά την ιστορία του πιό αγνού, ίσως, επαναστάτη, μετά το Μπολιβάρ και το Χοσέ ντε Σαν Μαρτίν, που γέννησε η Ν. Αμερική. Σίγουρα του μεγαλύτερου του αιώνα του. Και του μεγαλύτερου πολιτικού καθικίου, του μεγαλύτερου πολιτικού απατεώνα της, του Κάστρο. Του συμβιβασμένου επαναστάτη που κανείς σοβαρός άνθρωπος δεν μπορεί να διανοηθεί ότι θα επεβίωνε μέσα στο ρουθούνι των Αμερικανών, αν δεν το ήθελαν οι ίδιοι. Κι αυτό σε βάρος της ελευθερίας και της ευημερίας ολόκληρου του κουβανέζικου λαού.
Την ιστορία αυτή την ξανάφερα στο μυαλό μου μόλις πρόσφατα, όταν εντελώς τυχαία πρόσεξα επακριβώς, τα λόγια ενός πολύ αγαπημένου τραγουδιού του Μ. Χατζηδάκη, του οποίου τόσο πολύ με γοήτευε η μουσική που παραμελούσα, συστηματικά, τους στίχους. Την « Ιστορία του Κεμάλ ».
Η ομοιότης Κεμάλ και Τσε, και στα όνειρα και στη κατάληξη, είναι τόσο συγκλονιστικά απαράλλαχτη που πιστεύω ότι ο στιχουργός του τραγουδιού είχε, σίγουρα, στο μυαλό του τον Ερνέστο Γκεβάρα. Αλλιώς θα πρόκειται γιά σατανική σύμπτωση !

Καλή σου ώρα φίλε Λουίς, όπου και νάσαι, γιατί μου έμαθες ένα κομμάτι απ’ την ιστορία των πονεμένων και βασανισμένων λαών της περιοχής σου και των ηγετών και πρωταγωνιστών τους.