ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ. Σύντομη, απλή και κατανοητή προσέγγιση.

   Η στήλη ανατρέχει και συμπυκνώνει σε μιά μικρή ιστορική αναδρομή το δράμα των ασφαλίσεων στη χώρα μας. Απλούστευση γιά πλατύτερη κατανόηση του πολύπλοκου «ασφαλιστικού».

   Η ανασφάλεια των Ελλήνων υπήρξε ανέκαθεν γνώμονας συμπεριφοράς. Αυτή οδηγούσε τον κάθε «μεροκαματιάρη» -και όχι μόνον- στην καταφυγή αγοράς... γκαρσονιέρας και δυαριού, προκειμένου το λαμβανόμενο νοίκι να τσοντάρει στα όσα  λίγα του πρόσφεραν τα παιδιά του, σε μιά ελάχιστη εξασφάλιση των γερατειών του. Έτσι εξηγείται η μεγάλη... «ακινητοφιλία» των Ελλήνων, ως παράγων εξασφάλισης.

   Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο άρχισε να κυοφορείται μία ιδέα περί κοινωνικής ασφάλισης των εργαζομένων, γεγονός που οδήγησε στην νομοθετική ίδρυση του πρώτου, ατελούς και αρχέγονου, Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων με τον Ν. 6298/34 και πρώτο διοικητή τον Παν. Κανελλόπουλο.
   Το 1935 καθιερώθηκε η υποχρεωτική ασφάλιση όλων των μισθωτών στο Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ), που αποτέλεσε τον γενικό φορέα κοινωνικής ασφάλισης των μισθωτών. Αν και η λειτουργία του ΙΚΑ άρχισε ουσιαστικά το 1937 με διάταγμα του Ιωάννου Μεταξά, η χορήγηση παροχών ρυθμίστηκε πολύ αργότερα το 1951 με τον αναγκαστικό νόμο 1846/1951, ο οποίος με τις διαδοχικές του τροποποιήσεις αντιπροσωπεύει το σημερινό θεσμικό πλαίσιο του φορέα.
   (Σημ.: Αυτή η πραγματική αλληλουχία έδωσε την ευκαιρία γιά την κλασσική αντιπαράθεση υπερβολής μεταξύ δεξιών-αριστερών περί της πατρότητος του ΙΚΑ, με την αλήθεια -όπως φαίνεται- να είναι κάπου στη μέση).
   Το ΙΚΑ, ως ασφαλιστικός θεσμός άργησε να καλύψει ολόκληρη τη χώρα. Προσωπικά και ως μηχανικός, θυμάμαι το 1966 πολλά κομμάτια της ελληνικής επικράτειας να μην είναι εντεταγμένα στο ασφαλιστικό σύστημα. Γιά την έκδοση οικοδομικής αδείας -κάπου στην Αργολίδα- δεν πλήρωνες εισφορές στο ΙΚΑ, ούτε έμπαινες σε διαδικασίες ενσήμων και σχετικών ασφαλιστικών διαδικασιών του εργατοτεχνικού προσωπικού που θα χρησιμοποιούσες.

   Εν πάση περιπτώσει, σήμερα και μετά από συνεχείς δημιουργίες συντεχνιακών Ταμείων ασφάλισης -κυρίας και επικουρικής- (π.χ. ΤΣΜΕΔΕ των μηχανικών και εργολάβων, ΝΑΤ των ναυτικών, κ.λπ.), και πανσπερμία εισφορών και παροχών πολλών ταχυτήτων, φτάσαμε σε πλήρες οικονομικό αδιέξοδο, το οποίο οδήγησε σε μιά εσπευσμένη ενοποίηση όλων των επί μέρους Ταμείων, με ζητούμενο τα πλούσια και πλεονασματικά αποθέματα να «τσοντάρουν» στα ελλειμματικά, ούτως ώστε να προκύψει ένα και... υγιές. Έτσι, γεννήθηκε ο... ΕΦΚΑ. Ο Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης.

   Εδώ θα πρέπει να γίνει κατανοητός ο τρόπος λειτουργίας του -όποιου- συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Όταν λέμε «κοινωνική ασφάλιση» εννοούμε δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη -οσάκις αυτή απαιτείται- και, κυρίως, παροχή συντάξεως και, υπό προϋποθέσεις, εφ’ άπαξ καταβολή ποσού, άμα τη συνταξιοδοτήσει του εργαζομένου.

   Κατά την ομαλή λειτουργία του συστήματος, οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες εισφέρουν και οι συνταξιούχοι απολαμβάνουν. Με το κράτος να συνεισφέρει -όταν και αν απαιτείται- κρατώντας έναν ισορροπητικό ρόλο. Η αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους παίζει καθοριστικό ρόλο στο ύψος των συντάξεων και την πληρότητα των παροχών υγείας. Η μεγάλη πληθώρα εργαζομένων «χτίζει»  την ευημερία των... συνταξιούχων, ενώ το αντίθετο -ή και η καχεξία των εισφορών- οδηγεί σε μειώσεις συντάξεων. Η ρευστότητα της αναλογίας δημιουργεί αναπροσαρμογές των κοινωνικών παροχών, παρανοήσεις, άδικες γκρίνιες και παράπονα. Ένα συνταξιούχος που βλέπει τη σύνταξή του να περικόπτεται... διαμαρτύρεται με το εξής -λογικοφανές- επιχείρημα: -«Μα αφού εγώ πλήρωνα κανονικά γιά τη σύνταξή μου, γιατί τώρα μου την κόβουν»;

  Το επιχείρημα είναι λανθασμένο γιατί ο... παραπονούμενος αγνοεί -ή κάνει πως- ότι οι εισφορές που πλήρωνε τον καιρό των παχιών αγελάδων γίνονταν, επί τόπου, συντάξεις των τότε συνταξιούχων. Εκείνος, τότε, προσδοκούσε σύνταξη από τις εισφορές όσων θα εργάζονταν όταν ο ίδιος θα έβγαινε στη σύνταξη. Συνεπώς, η οικονομική δυσπραγία της χώρας άλλαξε τους συσχετισμούς εργαζομένων-συνταξιούχων και μείωσε δραματικά το προς συνταξιοδοτική διανομή ποσόν. Άρα... η μείωση των συντάξεων προκύπτει ως νομοτελειακό γεγονός.

   Ας το δώσω με ένα παράδειγμα που θα αναδείξει και την παθογένεια του συστήματος, καθώς και τα αίτιά της. Έστω ότι οι πάσης φύσεως ασφαλιστικές εισφορές μπαίνουν σε έναν «κουμπαρά», από τον οποίο βγαίνουν όλες οι παροχές. Όσο πιό γεμάτος ο «κουμπαράς», τόσο το καλύτερο γιά τους ασφαλισμένους και, κατά συνέπεια, γιά την κοινωνία. Άρα, η διαχείριση του κουμπαρά αποτελεί βασική προϋπόθεση γιά την μακροβιότητα του συστήματος, αφού περίοδοι αδυνάτων αγελάδων δεν αποκλείονται. Και εδώ το κράτος έκανε το μεγάλο λάθος-έγκλημα. Όντας μονίμως φτωχό και οικονομικά προβληματικό, αντί να αφήσει τα ταμεία να αυτοδιαχειριστούν τον «κουμπαρά» τους, ανέλαβε αυτό να το κάνει, εγγυώμενο -τον κακό του τον καιρό- την απρόσκοπτη λειτουργία του συστήματος, προκειμένου να κλείνει επείγουσες τρύπες. Οι λιγότερο κακές κυβερνήσεις... «κατεχράστηκαν» την τοκοφορία των αποθεμάτων, αφού υποχρέωναν τα Ταμεία να τα καταθέτουν άτοκα στην Τράπεζα Ελλάδος! Οι περισσότερο κακές τα κούρεψαν και τα «κούρσεψαν» ποικιλλοτρόπως, με διάφορες επισφαλείς τοποθετήσεις και τυχάρπαστες επενδύσεις.  

   Κοντολογίς, βρήκαμε μέλι και χώνουμε -όχι το δάχτυλο- αλλά τη χούφτα!

   Συνοψίζοντας: Η ζημιά, δυστυχώς, είναι ανεπανόρθωτη και η συνεχώς κατηφορική πορεία, τόσο των συντάξεων, όσο και των λοιπών παροχών υγείας, νομοτελειακά δεδομένη. Μόνη θεραπεία η προσδοκία ανάκαμψης της Εθνικής Οικονομίας, κάτι που μπορεί να συμβεί μόνο με την ανάκαμψη των επενδύσεων, το άνοιγμα "δουλειών" και την ενθάρρυνση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Ο δημόσιος τομέας δεν παράγει πλούτο, μόνο υπηρεσίες μπορεί να παρέχει, ανακυκλώνοντας -και μη παράγοντας νέο- το υπάρχον χρήμα. Όσο αυτή η απλή έννοια δεν γίνεται κατανοητή από την αριστερή αβελτηρία, η προσδοκόμενη ανάκαμψη θα είναι μία ακόμη αριστερή ουτοπία.

   (Περισσότερα προσεχώς).