Θα προσπαθήσω, αν και μη απολύτως ειδικός, να εκλαϊκεύσω τον λόγο μου και απλουστεύοντάς τον να δώσω μιά όσο γίνεται- πιό γενικευμένη, και στο περίπου, ακριβή εικόνα του φαινομένου των σεισμών. Κι αυτό γιατί θεωρώ πως η επιστήμη της Σεισμολογίας είναι, περισσότερο, επιστήμη της… πλάκας!
Αφ΄ ενός -και κυριολεκτικά- καθώς ο εξωτερικός φλοιός της Γής -περίπου το 1% του όγκου της- συντίθεται από κομματιασμένες "πλάκες", που μπορεί να θεωρηθούν σαν… το αποξηραμένο μέρος του υπέρθερμου εσωτερικού μανδύα της. Και, αφ ΄ετέρου, γιατί, αν και το κέντρο της Γής βρίσκεται σε βάθος μόλις 6370 χλμ, (περίπου λόγω μη απολύτου σφαιρικότητος), κάτω από τα πόδια μας, δεν υπάρχει δυνατότητα παρατηρήσεως και ελέγχου δι΄ εποπτικών μέσων. Οπότε κάθε πλήρης επιστημονικός έλεγχος είναι αδύνατος. Συνεπώς και η σαφής γνώσις του τί ακριβώς συμβαίνει στα έγκατα της Γης. Έτσι, τα πάντα περί του αντικειμένου αυτής της… «επιστήμης» και οι σχετικές προβλέψεις βασίζονται, κυρίως, στα καταγεγραμμένα στατιστικά στοιχεία παλαιοτέρων σεισμών. Εξ ου και η συνήθης έκφραση: "Οι ειδικοί παρακολουθούν το φαινόμενο". (Σαν τον τερματοφύλακα που παρακολουθεί την πορεία της μπάλας στα δίχτυα)!
Γνωστό μετασεισμικό αποτέλεσμα το… αλαλούμ των αντιφατικών δηλώσεων και οι… «κοκορομαχίες» των σεισμολόγων με τις, πλειστάκις, αντιδιαμετρικές απόψεις, κατά το δοκούν εκάστου εξ αυτών. Και, συχνότατα, η γελοιοποίηση κάποιου προβλέποντα, δηλούντα και διαψευδόμενου… «προφέσορα».
Ενδεικτικά, ακόμη και η Αστρονομία -ως επιστήμη- είναι σταθερότερη και αξιοπιστότερη, λόγω χρήσεως πολύ ισχυρών τηλεσκοπίων. Βλέπεις, παρατηρείς, σκέπτεσαι, αποφαίνεσαι.
Θυμάμαι ένα ευτράπελο, μάλλον κωμικοτραγικό, περιστατικό από το καλοκαίρι του 1979, με τους μεγάλους σεισμούς της Θεσσαλονίκης. Ο αείμνηστος καθηγητής Σεισμολογίας Βασίλης Παπαζάχος, κάτοικος Θεσσαλονίκης τότε, μόλις άρχισε το γαϊτανάκι των προσεισμών, λάθεψε στις προβλέψεις δηλώνοντας πως ο τελευταίος τους ήταν ο κύριος σεισμός και προέτρεψε τους Θεσσαλονικείς να μην εγκαταλείψουν την πόλη και τα σπίτια τους, δίνοντας μάλιστα ο ίδιος το παράδειγμα. Όμως λίγες ημέρες μετά, η Θεσσαλονίκη θύμισε συστατικό κοκτέιλ σε… σέϊκερ στα χέρια μπάρμαν! Ο κόσμος ταρακουνημένος άγρια πλημμύρισε, έντρομος, τους δρόμους και την άλλη μέρα μία εφημερίδα -τα ΝΕΑ νομίζω- έγραψαν:
«… οι Θεσσαλονικείς πανικόβλητοι έτρεχαν αλλόφρονες εις τους δρόμους της πόλεως, εκστομίζοντες ακατονομάστους ύβρεις εις το πρόσωπον του κυρίου Παπαζάχου…»!!!
Και τώρα μερικά απλοποιημένα, αλλά σίγουρα και υπεύθυνα, σεισμολογικά στοιχεία»
-Η Γη, είπαμε, έχει ακτίνα γύρω στα 6370 χλμ.
-Το απόλυτο κέντρο της, (εσωτερικός πυρήνας), ακτίνος περίπου 1200 χλμ είναι απολύτως στερεό και, βάσει πλάγιων μετρήσεων και υπολογισμών, (βαρύτης), των ειδικών βαρών, εκτιμάται ότι αποτελείται από καθαρό σίδηρο.
- Πιό πάνω υπάρχουν, σε ρευστή υπέρθερμη κατάσταση και υπό μεγάλη πίεση, κράματα διαφόρων μετάλλων, υδρογονάνθρακες, αέρια… της κακομοίρας, ο εξωτερικός πυρήνας και ο μανδύας, οι οποίοι έχουν διάφορα στοιχεία σε ρευστή, υπέρθερμη και υπό πίεση κατάσταση, όταν βρουν τον εξωτερικό φλοιό, (που λέγεται λιθόσφαιρα),… μπόσικο, (ηφαίστειο), αναζητώντας διέξοδο, (κρατήρας), αυτά εκτοξεύονται στην ατμόσφαιρα διάπυρα και πέφτουν κατακαίγοντας ό,τι βρουν στο διάβα τους, (λάβα).
-Τα τελευταία -εξώτατα- στρώματα του φλοιού της Γης, με πάχος από 80 έως 140 χλμ, όπως προείπαμε, αποτελούν την λιθόσφαιρα. Αυτήν μπορούμε να την φανταστούμε σαν την κόρα ενός… καρβελιού! Προέκυψε από την ψύξη του πάνω μέρους του τέως θερμού φλοιού, λόγω της εκθέσεώς του στην ψυχρή ατμόσφαιρα.
- Οι διαφορές θερμοκρασίες μεταξύ μανδύα και ατμοσφαίρας, προκαλούν στην λιθόσφαιρα, η οποία «επιπλέει» στον ρευστό πύρινο μανδύα, διάφορα μεγάλα σπασίματα και μικρότερα… «κρακελαρίσματα». Έτσι δημιουργούνται οι διάφορες πλάκες, οι οποίες… «κολυμπώντας» στον μανδύα αλληλοσυγκρούονται δημιουργώντας όλο και νέα κρακελαρίσματα. Αυτά όλα λέγονται… «ρήγματα». Εκεί στα ρήγματα, τα οποία καθώς επιπλέουν πιέζονται, συγκεντρώνεται αυτό που λέγεται… «σεισμική ενέργεια», η οποία όταν καταφέρει και «σπάσει» κάποια κομμάτια, τότε δημιουργείται… «σεισμός».
-Εννοείται πως κάθε σεισμός μπορεί να δημιουργήσει -όχι απαραιτήτως- νέα ρήγματα και… πάει λέγοντας με τον συνεχή κατακερματισμό της λιθόσφαιρας.
- Αυτού του είδους οι σεισμοί λέγονται «τεκτονικοί» και είναι οι σοβαρότεροι και επικινδυνοδέστεροι. Εκείνοι, δε, που σχετίζονται με τις ηφαιστειογενείς διεργασίες και εκρήξεις λέγονται ηφαιστειογενείς. Υπάρχει και κάποιο τρίτο -πολύ σπάνιο, εντελώς απρόβλεπτο και μάλλον επιφανειακό- είδος που οφείλεται σε κατακρημνίσεις στην λιθόσφαιρα. Μεγάλες εσωτερικές οπές και στοές που ευρίσκονται μέσα στο… «μπάχαλο» του εσωτερικού της Γης και κάποτε, διεγειρόμενες από άλλο σεισμό, γεμίζουν από γύρω καταπτώσεις και κάνουν την πέριξ περιοχή να ταρακουνιέται μέχρις ότου βρει νέα θέση ισορροπίας.
Συμπερασματικά, μόνο ο επακριβής προσδιορισμός της θέσεως του κάθε ρήγματος, η πλήρης γνώσις, σε βάθος χρόνου, της σεισμικής συμπεριφοράς του, η πείρα πολλών παρατηρήσεων και η προσωπική διαίσθηση εκάστου σεισμολόγου είναι τα στοιχεία τα οποία μπορούν να τον οδηγήσουν σε όσο το δυνατόν πιό εμπεριστατωμένη άποψη του κάθε σεισμικού φαινομένου και συμπερασματικής γνώμης.! Όμως ποτέ απολύτως ακριβούς και απολύτως τεκμηριωμένης προβλέψεως.
Υ.Γ. Και τώρα μία προσωπική παρατήρηση. Όπως τα μετεωρολογικά φαινόμενα μας έρχονται πάντα από Δυτικά έως Βορειοδυτικά, οι σεισμοί έρχονται πάντα εξ Ανατολών.
Έτσι και ακούσετε γιά σεισμό στην Τουρκία -ιδίως μεγάλο- περιμένετέ τον κι εδώ. Θα έρθει οπωσδήποτε και θα χτυπήσει σε άγνωστο χρόνο και σημείο. Η σεισμική αλληλεπίδραση, το λεγόμενο «ντόμινο», είναι βέβαιον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου