Το Μαντείο των Δελφών.

Ο τελευταίος χρησμός.





Το Μαντείο των Δελφών

   Γενικώς τα μαντεία ήσαν μιά πάρα πολύ καλή «μπίζνα» της αρχαίας εποχής. Είναι απόλυτα γνωστό και αποδεκτό, πως «οι καιροί αναπλάθουν αλλήλους». Έτσι, ακόμη και σήμερα, την υποτιθέμενη σύγχρονη εποχή με την συσσωρευμένη γνώση χιλιετιών, την υψηλή τεχνολογία των εποπτικών μέσων, την απολάκτιση των προκαταλήψεων και προλήψεων και την εμπειρία της πρακτικής εφαρμογής και συναγωγής απτών αποτελεσμάτων, η πίστη και το εξ αυτής φυσιολογικά προκύπτον δέος προς το άγνωστο και υπερφυσικό, μαζί με την επιθυμία γιά πρόγνωση και, ίσως,  πρόληψη του κακού, αποτελούν έμφυτο συμπαρακολούθημα της ανθρώπινης ψυχής. Οπότε εύκολα γίνεται αντιληπτό το τι θα συνέβαινε τα χρόνια εκείνα!

   Ας μην αυταπατόμαστε κορδακιζόμενοι με τον «αρχαίο ελληνικό πολιτισμό», γιατί, αφ’ ενός ήταν κτήμα των ολίγων, αφού οι περίφημες δημοκρατίες, π.χ. η αθηναϊκή, ήταν προνόμιο και όχι καθεστώς, που αφορούσε μόνο τους ελεύθερους πολίτες, εξαιρόντας δούλους και περίοικους, αφ’ ετέρου η πραγματική μόρφωση ήταν προσπελάσιμη στους ολίγους από τους… ολίγους! Κι αυτό γιά τις πρωτοκλασάτες, επιφανείς και ακμάζουσες πόλεις-κράτη. Αν απομακρυνθούμε λίγο απ’ αυτές, θα συναντήσουμε το χάος της αμάθειας και της δεισιδαιμονίας. Η μυθολογία και οι, όντως, χαριτωμένοι και διδακτικοί, μέσα στα παραβολικά τους πλαίσια, μύθοι το αποδεικνύουν περίτρανα. Συνεπώς είναι πολύ λογικό, οι αντίστοιχες Λίτσες Πατέρα και Δόκτορες Κάμα, (γνωστός αστρολόγος στους παλαιότερους), της εποχής να κάνουν χρυσές δουλειές.

   Δεδομένης της θρησκείας του Δωδεκάθεου, όπου η απόσταση μεταξύ Θεού και Ανθρώπου ήταν σαφώς μικρότερη, αφού όλοι οι αρχαίοι θεοί μαστίζονταν από πάθη και αδυναμίες ανάλογες με εκείνες των ανθρώπων, η θεϊκή βούληση είχε πολύ προσωπικό χαρακτήρα και ήταν προσβάσιμη στον κάθε ενδιαφερόμενο, αρκεί να έκανε την κατάλληλη ενέργεια γιά να του αποκαλυφθεί! Δηλαδή να αποταθεί σε κάποιο Μαντείο και να ζητήσει την θεία άποψη ή συμβουλή, την οποία και ελάμβανε. Εννοείται αφού προηγουμένως…. έπεφτε κανονικά!

   Ανάλογα με τις επιτυχημένες… «μαντεψιές» αναδεικνυόταν και η σπουδαιότητα του Μαντείου, απλωνόταν η φήμη του και αυξάνονταν οι εισπράξεις του!

   Τα σπουδαιότερα Μαντεία του ελλαδικού χώρου ήσαν αυτό του Δία στη Δωδώνη, και των Δελφών, του Φοίβου Απόλλωνα. Δευτερεύοντα Μαντεία ήσαν του Ακραιφνίου στη Βοιωτία και αρκετά διάσπαρτα στις ελληνικές αποικίες, όπως του Κλάρου και των Πατάρων στη Μικρά Ασία και του Άμμωνος Διός στη Λιβύη. (Εκεί που ο ιερεύς προσφώνησε τον προσερχόμενο νεαρό Μεγαλέξανδρο «παιδίον» κι αυτός το εξέλαβε ως «Παι Διός» και …. καμάρωνε, με το ....Γραφείο Τύπου και την Υπηρεσία Προπαγάνδας του να το εκμεταλλεύονται καταλλήλως!

  
   Τα μηνύματα οι θεοί τα έστελνα με διάφορους τρόπους που αποκρυπτογραφούσαν οι … ειδικοί ιερείς και μάντεις. Αυτοί οι τρόποι ήσαν πολλοί και διάφοροι, όπως οιωνοσκοπία, (συμπεράσματα από το πέταγμα και το κρώξιμο των πουλιών οιωνών), η σπλαχνοσκοπία, η νεκρομαντεία, η υδροσκοπία, η καπνομαντεία και πλήθος άλλων που τελειώνουν σε -σκοπία, ή -μαντεία, μεταξύ των οποίων και η γνωστή μας χειρομαντεία! Εννοείται πως αν τότε ήταν γνωστός ο καφές, η καφεμαντεία θα έσκιζε!



Πυθία εν δράσει



   Σίγουρα δημοφιλέστερο όλων ήταν το Μαντείο των Δελφών, αφού οι ιερείς του ήσαν και οι πλέον καπάτσοι και μπαγάσηδες! Εκεί το «μαγαζί» δούλευε ως εξής. Μιά ιέρεια, μεγάλης κατά κανόνα ηλικίας, που είχε τον ιερατικό τίτλο «Πυθία», (το Πυθία δεν αποτελούσε όνομα, η κάθε Πυθία είχε δικό της), καθισμένη σ’ ένα τρίποδο μασούσε φύλλα δάφνης, ενώ σε κάποιο σκεύος που κρατούσε καίγονταν κάποιες ουσίες των οποίων ο αναθρώσκων καπνός  την «μαστούρωνε» και πέφτοντας σε καταληψία, έβγαζε διάφορες κραυγές, συνήθως άναρθρες, τις οποίες παρευρισκόμενος ιερεύς αποκρυπτογραφούσε και κατέγραφε δημιουργώντας τον «χρησμό», που αποτελούσε και την απάντηση του Απόλλωνα στο τεθέν ερώτημα του πελάτη!

   Η πονηριά, αλλά και η επιτυχία του Μαντείου στηριζόταν στην ικανότητα διατύπωσης της απάντησης αυτής κατά τέτοιο τρόπο, ώστε η Πυθία να πέφτει πάντα…. μέσα! Γι' αυτό και καθιερώθηκε κάθε διφορούμενος λόγος να λέγεται «χρησμός»!

   Κλασσικότερος, και χαρακτηριστικότερο δείγμα τέτοιου  χρησμού, είναι ο εξής περίφημος: «ΗΞΕΙΣ ΑΦΗΞΕΙΣ ΟΥK ΕΝ ΠΟΛΕΜΩ ΘΝΗΞΕΙΣ»! Η μετάφραση στα νεοελληνικά είναι «ΘΑ ΠΑΣ ΘΑ ΓΥΡΙΣΕΙΣ ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΘΑΝΕΙΣ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ». Εδώ η πονηριά βρισκόταν στο κόμμα! Αν το έβαζες πριν από το ΟΥK, δεν θα πέθαινες στον πόλεμο και θα γύριζες ζωντανός. Αν το έβαζες μετά, δεν θα γύριζες αλλά θα πέθαινες στον πόλεμο!

   Βέβαια, με τα χρόνια και τη προϊούσα αφύπνιση του λαού, τα Μαντεία έχασαν την αίγλη και τις… πιένες τους, παρέμειναν όμως σε λειτουργία μέχρι της πτώσεως του Δωδεκαθέου και την μάταια τελευταία προσπάθεια αναστύλωσής του από τον Αυτοκράτορα Ιουλιανό, ο οποίος, ακριβώς γι’ αυτό, απεκλήθη «Παραβάτης».

   Επειδή στη ζωή, (και τον έρωτα!), σημασία έχει ο «πρώτος» και ο «τελευταίος», στην ιστορική πορεία του Μαντείου των Δελφών, ο μεν πρώτος χρησμός δεν διεσώθη, γιά τον τελευταίο όμως ερίζουν δύο! Ο ένας, με Πυθία την Νικάνδρα, λέει:

   « ΕΣΤ’ ΗΜΑΡ ΟΤΕ ΦΟΙΒΟΣ ΠΑΛΙΝ ΕΛΕΥΣΕΤΑΙ ΚΑΙ ΕΣ ΑΕΙ ΕΣΕΤΑΙ»! (Θα ’ρθει μέρα που ο Απόλλων θα επιστρέψει και θα μείνει γιά πάντα!).

   Ο χρησμός αυτός, που πολύ θυμίζει το «Πάλι με χρόνια, με καιρούς, πάλι δικά μας θα ΄ναι», που άκουγα από τη γιαγιά μου και θα ακούγεται γιά πάρα πολλές διαδοχικές γιαγιάδες, θεωρείται κάλπικος και μηδέποτε δοθείς. Άλλωστε πιό πιθανό φαντάζει, έτσι όπως πάνε τα πράγματα,  να επαληθευθεί κάποιος αντίστοιχος των Τουρκισών γιαγιάδων γιά την.... Τριπολιτσά, παρά των δικών μας γιά την.... Κωνσταντινούπολη!

   Ωστόσο, αν αναφέρεται στον ποδοσφαιρικό Απόλλωνα Αθηνών και την επιστροφή του στην Α΄ Εθνική, ο χρησμός έχει κάποια πιθανότητα επαλήθευσης!

   Ο δεύτερος επίσης αμφισβητούμενος χρησμός, μετά βεβαιότητος, δεν δόθηκε ποτέ από  Πυθία  στον Ορειβάσιο, γιατρό του Ιουλιανού, όπως φημολογείται, αλλά θεωρείται χριστιανικό κατασκεύασμα γιά να τελειώνουνε με την υπόθεση Δωδεκαθέου και τους νοσταλγούς του. Αυτός έλεγε τα εξής απελπιστικά και ξεκάθαρα:

   «ΕΙΠΕΤΕ ΤΩ ΒΑΣΙΛΕΙ, ΧΑΜΑΙ ΠΕΣΕ ΔΑΙΔΑΛΟΣ ΑΥΛΑ, ΟΥΚΕΤΙ ΦΟΙΒΟΣ ΕΧΕΙ ΚΑΛΥΒΗΝ, ΟΥ ΜΑΝΤΙΔΑ ΔΑΦΝΗ, ΟΥ ΠΑΓΑΝ ΛΑΛΕΟΥΣΑΝ. ΑΠΕΣΒΕΤΟ ΚΑΙ ΛΑΛΟΝ ΥΔΩΡ».

   Δηλαδή «Πέστε στον βασιλιά, πως γκρεμίστηκαν τα περίπλοκα ανάκτορα και  ο Φοίβος Απόλλων δεν διαθέτει (πλέον) ούτε καλύβα, οι μάντισες δεν έχουν φύλλα δάφνης, (να μασήσουν), ούτε (υπάρχει) ρέουσα πηγή. Και το νερό που κυλούσε στέρεψε». Κοντολογίς, ξέχνα το!