Οι ξένες Εκκλησίες των Αθηνών.

Α. Καθολική Εκκλησία 

Ο Καθολικός Ιερός Ναός του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου.

   Από την εποχή της Τουρκοκρατίας, ακόμη και πριν, υπήρχαν στην Αθήνα πιστοί Καθολικοί. Αυτοί εξυπηρετούντο λειτουργικά από τον μικρό ναό  της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο οποίος βρισκόταν παρά την πύλη της Αγοράς, στο Μοναστηράκι,  γιά την ίδρυση του οποίου δεν υπάρχουν στοιχεία. Η εκκλησία αυτή ήταν η μόνη του δυτικού δόγματος στην Αθήνα μέχρι το 1860 περίπου.   

   Η, εν συνεχεία, συγκέντρωση στην πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους πολλών Ευρωπαίων, κατέδειξε την ανεπάρκεια του ναού διά την εξυπηρέτηση των θρησκευτικών αναγκών τούτων. Έτσι κατέστη αναγκαία η ανοικοδόμηση μεγαλύτερου ναού. 

   Ως τοποθεσία επελέγη η διασταύρωση των οδών Πανεπιστημίου και Ομήρου και το οικόπεδον αγοράστηκε με έρανο μεταξύ των Ελλήνων Καθολικών, κατά το έτος 1847. Εκεί, δαπάναις, κυρίως του Πάπα Πίου του Θ’ της Ρώμης, αλλά και των απανταχού της Ευρώπης Καθολικών, χτίστηκε ο Καθεδρικός Ναός του Αγ. Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, από το 1853 μέχρι το 1865, (εγκαίνια 4/8/1865), με σχέδια του Αυστριακού αρχιτέκτονα Λέο φον Κλέντσε και τις τροποποιήσεις του Έλληνα αρχιτέκτονα Λύσσανδρου Καυταντζόγλου, ο οποίος έκανε και την επίβλεψη της κατασκευής του έργου. Και μάλιστα…τζάμπα!

   Εν συνεχεία, ο ναός συμπληρώθηκε επί Αρχιερατείας του Ιωάννου Μαραγκού και του, μετ’ αυτόν, Ιωσήφ Ζαφφίνου.  Περί τα τέλη του 19^ου αιώνος ο Ναός του Αγ. Διονυσίου ήταν από τους λαμπρότερους και μεγαλοπρεπέστερους ναούς της πρωτεύουσας και είχε ως παρακολουθήματα το Αρχιεπισκόπειο και την Λεόντειον Σχολήν.

   Ιδιαιτέρως εντυπωσιακά τα βιτρώ του Ιερού Ναού, τον οποίον πολύ αμφιβάλλω αν έχει επισκεφθεί ποτέ πάνω από μιά χούφτα Αθηναίων!

Β. Αγγλικανική Εκκλησία.

Ο Αγγλικανικός ναός του Αγίου Παύλου

   Στο πάνω άκρο της οδού Φιλελλήνων, αριστερά, υπάρχει ο μικρός αλλά περίκομψος ναός του Αγ. Παύλου, χτισμένος μεταξύ 1838 και 1843, σε γοτθικό ρυθμό με σχέδια του Έλληνα αρχιτέκτονα Στ. Κλεάνθη και υπό την επίβλεψη του Δανού συναδέλφου του Χανς Κρίστιαν Χάνσεν. Ως προϊστάμενος της Αγγλικανικανικής Εκκλησίας, περί τα τέλη του 19^ου αιώνος, ο αιδεσιμώτατος κ. Φ. Ρ. Έλλιοτ, επέφερε πολλές τροποποιήσεις και βελτιώσεις στον ναό και, κυρίως, στον κήπο αυτού. Άνθρωπος ιδιαίτατα φιλανθής περιέβαλε τον ναό με έναν πολύ σπουδαίο κηπάριο, εντυπωσιάζοντας τους Αθηναίους οι οποίοι, τότε, δεν πολυχαμπάριζαν από διακοσμητικούς κήπους και φυτά, αλλά τους ενδιέφεραν μόνο τα παραγωγικά… μποστάνια!

   Εκεί κι αν δεν έχει πατήσει σύγχρονο ελληνικό ποδάρι!

Γ. Ρώσσικη Εκκλησία.

Η Ρωσσική Εκκλησία του Αγίου Νικοδήμου

   Δίπλα στη Αγγλικανική Εκκλησία υπάρχει ένας από τους αρχαιότερους ναούς της πρωτεύουσας, ήδη από τη βυζαντινή εποχή γνωστός. Λέγεται πως χτίστηκε στα μέσα του 11^ου αιώνος. Ο ναός των Ορθόδοξων Ρώσσων, αφιερωμένος στον Άγιο Νικόδημο. 

   Περί του ονόματος του ναού υπάρχουν διάφορες θεωρίες και διχογνωμίες, αφού αναφέρεται και ως ναός του Αγίου… Λυκοδήμου! Μάλιστα πολλοί κάνουν και περισπούδαστες αναλύσεις περί του εν λόγω Αγίου. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει Λυκόδημος, πολλώ δε μάλλον… άγιος. Πρόκειται περί παρανοήσεως. Ως γνωστόν, και λόγω αμορφωσιάς, οι παλιοί… διέστρεφαν τις λέξεις. Π. χ. αντί δυσεντερία έλεγαν… λυσεντερία! (Ιδιαίτερα οι Κεφαλλονίτες πρωτοπορούν σ’ ατό το… σπορ). Έτσι ο Αγιος Νικόδημος κατάντησε Άγιος Λυκόδημος! Και να ήταν μόνο αυτά τα βάσανά του, θα ήταν… ευτυχής. Ήδη το 1850 ήταν ερείπιο, με τον πρόναο και τον τρούλο κατεστραμμένους από βομβαρδισμούς εκείνου του αρχιηλίθιου κι ανεκδιήγητου Μοροζίνι, οποίος βομβάρδισε και τον Παρθενώνα! 

   Έτσι, η τότε Κυβέρνηση, (1850),  ανέθεσε στον συνταγματάρχη  Βλασσόπουλο την  επισκευή του ναού, με εκπληκτικά αποτελέσματα. Μετά την ανακαίνιση  ο ναός  παρεχωρήθη δι’ εκκλησιασμόν στους Ρώσσους, οι οποίοι μέχρι τότε…. εβολεύοντο  στον ναό της Μεταμορφώσεως. Επ’ ευκαιρία αφίχθη στην Ελλάδα και ο πρώτος Ρώσσος αρχιμανδρίτης, ο Αντωνίνος, ο οποίος και ανέλαβε την διαχείριση  του ναού.  Επρόκειτο  περί ιδιαιτέρως  μορφωμένου  και λαμπρού  κληρικού, ο  οποίος συνέγραψε  πολλά έργα  εκκλησιαστικού  και  αρχαιολογικού αντικειμένου, μεταξύ των οποίων και την ιστορία του  ναού.  Μάλιστα έφερε  από  την Ρωσσία  και την καμπάνα  του ναού, η οποία την εποχή της υπήρξε η μεγαλύτερη στην Ελλάδα!

   Τις Κυριακές, περί τα τέλη του 19^ου αιώνος, η εκκλησία συγκέντρωνε πλήθη κόσμου, όχι μόνο εκ της ρωσσικής παροικίας αλλά και Ελλήνων, καθ’ όσον διέθετε τετράφωνο αρμόνιον, καθώς και τα πληρώματα των προσορμιζομένων στον Πειραιά ρωσσικών πολεμικών πλοίων. Στον Άγιο Νικόδημο προτιμούσε να εκκλησιάζεται και η Βασίλισσα Όλγα.  

Δ. Ευαγγελική Εκκλησία.

Η Α' Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία

   Ευρίσκεται απέναντι από την Πύλη του Αδριανού, στην οδό Αμαλίας 50, γνωστή με το όνομα Α΄ΕΕΕ. (Α΄ Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία ). Ως θρησκευτικό κίνημα εμφανίστηκε στη χώρα στις αρχές του 19^ου αιώνα. Ανήκει στην γενικότερη κατηγορία του μεταρρυθμιστικού κινήματος, λουθηριανής αφετηρίας. Παρ’ όλες τις ισχυρά συντηρητικές της τάσεις ακολουθεί έναν ήπιο καλβινισμό και, φυσικά, διώκεται από την ελληνική Ορθοδοξία!

Ε. Εβραϊκή Συναγωγή.

Η Συναγωγή Ετς Χαγίμ

   Ένα μικρό μονόροφο σπιτάκι, χωμένο σε μια πάροδο της Ερμού, την οδό Μελιδώνη 8, παρά τον Εκατόγχειρα, δίπλα στον Κεραμεικό, στο Θησείο, στέγασε κατ’ αρχήν, την Ιερά Συναγωγή των Εβραίων της Αθήνας, οι οποίοι περί τα τέλη του 19^ου αιώνα δεν ήσαν πάνω από 50 οικογένειες. Απόμερη, σχεδόν απροσπέλαστη και άγρυπνα φυλασσόμενη νυχθημερόν. Στη συνέχεια, κατά το 1904 μεγάλωσε και λειτουργούσε με το όνομα Ετς Χαγίμ. Κατά το 1935, σε απέναντι οικόπεδο, Μελιδώνη 5, χτίστηκε και δεύτερη, με το όνομα Μπεθ Σαλόμ, η οποία και λειτουργεί πλέον, (με την πρώτη να έχει μουσειακό χαρακτήρα), περί τα τέλη του 19^ου αιώνος.