Επικές ιστορίες ανθρώπινου μεγαλείου.

Έρνεστ Σάκλετον. Μιά απίστευτη ιστορία επιβίωσης.

   

    Ο Άνθρωπος ανέκαθεν κυνηγούσε τα άκρα, φθάνοντας ή ξεπερνώντας τα όρια των ανθρωπίνων δυνατοτήτων και αντοχών. Κι αυτή η φιλοσοφία και πρακτική συνιστά το μεγαλείο της ανθρώπινης φυλής. Την δικαίωση της υπεροχής του Ανθρώπου έναντι όλων των έμβιων όντων του Πλανήτη, αλλά και γενεσιουργό αιτία πάσης προόδου κι εξελίξεως.    Πραγματικά, λίγοι σπουδαίοι άνθρωποι, ξεχωρίζοντας από τη μάζα των πολλών κι ασήμαντων, δημιουργούν εποποιίες και κατορθώματα απίστευτου ηρωισμού, τόλμης και αυτοθυσίας και με το παράδειγμά τους  τραβούν, σαν ατμομηχανή, ολόκληρο το ανθρώπινο γένος προς τη γνώση και την βελτίωση. Το πιό σπουδαίο, όμως, της υπόθεσης είναι πως οι «υπερβάσεις» αυτές, αυτοί οι άθλοι, κατά κανόνα, γίνονται μόνο γιά… να γίνονται. Γιά το ονόρε, τη δόξα και την υστεροφημία, δηλαδή γιά… την πλάκα αυτών που τους πραγματοποιούν, συνοδευμένες πολλάκις από χαμηλούς τόνους, απλότητα, σεμνότητα και πλήρη απουσία αυτοπροβολής των πρωταγωνιστών τους! Η πεμπτουσία του πραγματικά «μεγάλου».

   Μέσα σ’ αυτά τα γενικά πλαίσια, σε μιά εποχή άμιλλας κι ανταγωνισμού γιά την εξερεύνηση του Πλανήτη, (τέλη 19^ου με αρχές 20^ου αιώνα),  έχει περάσει σχετικά απαρατήρητη η απίστευτη ιστορία επιβίωσης του Έρνεστ Σάκλετον και ολόκληρου του πληρώματος του πλοίου «Καρτερία», μετά από δίχρονη πάλη με τις ανυπέρβλητες αντιξοότητες της Ανταρκτικής.

Ο Σάκλετον, Βρετανός ιρλανδικής καταγωγής, (γεννήθηκε το 1874 στο County Kildare της Ιρλανδίας), υπήρξε αξιωματικός του βρετανικού ναυτικού και πήρε μέρος στην πρώτη εξερευνητική αποστολή στην Ανταρκτική, υπό την ηγεσία του Ρόμπερτ Σκοτ (1901- 1904). Στη συνέχεια μετέσχε διαφόρων αποστολών κατάκτησης του Νότιου Πόλου, φθάνοντας, σε μία απ’ αυτές το 1909, μόλις 180 χιλιόμετρα απ’ αυτόν. Δηλαδή η εγγύτερη προσέγγιση μέχρι την τελική «κατάκτηση» από τον Νορβηγό Ρόαντ Αμούδσεν στις 11 Δεκεμβρίου του 1911.

Η κατάκτηση του Νότιου Πόλου

   Υπενθυμίζεται, χωρίς διάθεση μακρηγορίας, αφού άλλο είναι το σημερινό θέμα, πως η κατάκτηση του Νότιου Πόλου συνοδεύτηκε από τον συγκλονιστικό ανταγωνισμό των Νορβηγών, υπό των Αμούδσεν  και των Βρετανών, υπό τον Ρόμπερτ Σκοτ, (έφτασε στον πόλο δεύτερος στις 17/1/1912, δηλαδή 35 ημέρες μετά!). Η ιστορία του είχε τραγικό φινάλε με τον αποδεκατισμό ολόκληρης της βρετανικής αποστολής, από έλλειψη εφοδίων, λίγα μόλις χιλιόμετρα προ της επιστροφής στη βάση τους.

 

Πορεία του Σάκλετον

   Έχοντας συμπληρωθεί το μεγάλο κατόρθωμα της κατάκτησης του Νότιου Πόλου, ο Σάκλετον σκαρφίστηκε κάτι διαφορετικό. Να διασχίσει την Ανταρκτική από βορά προς νότο. Το τελευταίο, ίσως, μεγάλο κατόρθωμα στην υπόθεση «Εξερεύνηση Νότιου Πόλου». Έτσι από το 1914 οργάνωσε την επιχείρηση «British Trans-Antarctic Expedition» και ξεκίνησε με δύο πλοία, το «Καρτερία», («Endurence») και το «Αυγή», («Aurora»), από το νοτιότερο δυνατό σταθμό, το νησί της Νότιας Γεωργίας. Κατά το σχέδιο, αυτός με το «Καρτερία» θα προχωρούσε όσο μπορούσε στην Θάλασσα Weddell, ένα μεγάλο μέρος της οποίας ήταν μόνιμος πάγος, με το όνομα Filchner-Ronne Ice Shelf, από βορά και θα έστηνε εκεί βάση. Στη συνέχεια, ο ίδιος επικεφαλής με άγημα 5 ακόμη ανδρών θα περπατούσαν 2900 χιλιόμετρα, (1800 μίλια), διασχίζοντας την Ανταρκτική μέχρι να συναντηθούν, στην κορυφή του παγετώνα Beardmore, με αντίστοιχο άγημα που θα έστελνε η «Αυγή», η οποία θα προσέγγιζε την Ανταρκτική από το νότιο μέρος!

   Όμως, άλλες αι βουλές των ανθρώπων κι άλλα ο Θεός κελεύει. Έτσι τον Ιανουάριο του 1915 η «Καρτερία» παγιδεύτηκε στους πάγους κοντά στην Γη του Λούιτπολ, όπου στην αρχή ακινητοποιήθηκε και αργότερα, όταν επήλθε η μακριά πολική νύχτα, με θερμοκρασία γύρω στους -70 βαθμούς, μετά από άνιση μάχη με τους διαστελλόμενους πάγους και μέσα σε ανατριχιαστικούς και απελπισμένους τριγμούς το ξύλινο πλοίο συνετρίβη και βυθίστηκε, χωρίς κανένα από τα σκληροτράχηλα  μέλη του πληρώματός  της να πάθει τίποτα, αλλά και χωρίς να πατήσει πόδι στην Ανταρκτική ήπειρο. Το μόνο που τους απόμενε πλέον ήταν η διάσωση, η επιβίωση και η επιστροφή.

  

Η "Καρτερία" φωτισμένη κι απαθανατισμένη, λίγο πριν από το θάνατό της! 

    Πριν η θάλασσα καταπιεί το πλοίο, φρόντισαν και έβγαλαν απ’ αυτό τρεις βάρκες που τις γέμισαν με όσο μπορούσαν περισσότερα εφόδια επιβίωσης, (π.χ. τρόφιμα, ρούχα, κ.λπ.), και σέρνοντάς τις πάνω σε πρόχειρες γλίστρες-έλκηθρα, στην αρχή απομακρύνθηκαν κοντά ένα μίλι από το σημείο του ναυαγίου, όπου κατέλυσαν πρόχειρα και μετά στρατοπέδευσαν σ’ έναν μεγάλο παγετώνα που βάφτισαν «Στρατόπεδο της Υπομονής», («Patience Camp»).

  

Σέρνοντας την σωτήρια βάρκα στους πάγους

 

Απ’ εκεί, γλιστρώντας και σούρνοντας γιά έξη μήνες πάνω στον πάγο όλα τα συμπράγαλα, κατάφεραν να φτάσουν, σχετικά ασφαλείς, παρά τις κακουχίες και με υπεράνθρωπες προσπάθειες, στο βορειότερο άκρο της Ανταρκτικής χερσονήσου, το Νησί του Ελέφαντα, (Elephant Island). Τότε ο Σάκλετον διάλεξε τους πέντε πιό ψωμωμένους και καλοδιατηρημένους άντρες του, (αφού ψυχωμένοι ήσαν όλοι!), και αφήνοντας τους υπόλοιπους, αμανάτι, να προσδοκούν την βοήθεια, μπήκε στην μεγαλύτερη βάρκα, ονόματι «Jaims Caird» και ξεκίνησε ένα επικό ταξίδι γιά το… θαύμα! Ένα ταξίδι μπροστά στο οποίο η Οδύσσεια φαντάζει σαν κρουαζιέρα αναψυχής με το «πλοίο της αγάπης»! Μιά απέλπιδα προσπάθεια 800 μιλίων σε μανιασμένες και παγωμένες θάλασσες πάνω σ’ ένα καρυδότσουφλο! Στόχος η Νότια Γεωργία και σκοπός η σωτηρία. Τόσο αυτών των έξι, αλλά και των υπόλοιπων που καρτερούσαν, προσευχόμενοι, στο Νησί του Ελέφαντα.

   Δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς τις υπεράνθρωπες προσπάθειες αυτών των ατρόμητων γιγάντων και δυσκολότερο να πιστέψει πως ύστερα από τιτάνιο αγώνα με την αδυσώπητη φύση κατάφεραν, μετά από 15 ημέρες συνεχούς μάχης με τα αγριότερα στοιχεία της, να φτάσουν στην ακατοίκητη νότια ακτή της Νότιας Γεωργίας κατάκοποι και στα όρια της πλήρους αποσύνθεσης, αλλά σώοι! Μετά ολιγοήμερη ανάπαυση, το τελευταίο μέρος του απίστευτου ταξιδιού έμοιαζε παιχνιδάκι. Έμενε μόνο ένα επικίνδυνο ορεινό σκαρφάλωμα και μετά πέρασαν στο βόρειο μέρος του νησιού, όπου τους περίμενε η σωτηρία στον εκεί εγκατεστημένο φαλαινοθηρικό σταθμό! 

   Αμέσως, ο Σάκλετον οργάνωσε αποστολή λύτρωσης και των υπολοίπων συντρόφων του, με τη συνδρομή της Χιλιανής κυβέρνησης, η οποία ολοκληρώθηκε τέσσερεις μήνες από την στιγμή που αυτός τους άφησε εκεί αναζητώντας την σωτηρία όλων. Όμως απ’ αυτήν την απίθανη περιπέτεια, το πιό σημαντικό και πιό απίθανο είναι το γεγονός πως σε όλη ετούτη την επική περιπέτεια δεν χάθηκε ούτε μία ζωή, από τις 28 που επέβαιναν, συνολικά, στο πλοίο!

   Βεβαίως, ένας τύπος σαν τον Σάκλετον ήταν αδύνατον να καθίσει ήσυχος «στ’ αυγά» του και όλο τριγύριζε στην περιοχή. Έτσι, σε μιά νέα αποστολή επιστημονικής έρευνας, πέθανε από καρδιακή προσβολή, στις 5 Ιανουαρίου του 1922, μέσα στο πλοίο του, το «Ouest», («Δύση»), που ήταν αγκυροβολημένο στη νήσο της Νότιας Γεωργίας. Έχοντας γίνει, προ πολλού, Sir γιά τη δράση του, ετάφη, πού αλλού, ύστερα και από επιθυμία της συζύγου του, εκεί. Απεδήμησε σε ηλικία 48 ετών.

   Υ.Γ. Την αποστολή συνόδευσε ένας Αυστραλός φωτογράφος, ο Φρανκ Χάρλεϋ, ο οποίος τράβηξε γύρω στις 500 συγκλονιστικές ασπρόμαυρες  φωτογραφίες, καταγράφοντας όλο το χρονικό αυτής της εποποιίας. Σήμερα, μιά βρετανική εταιρεία, η Atlas Limited Edition, 2 Dunstable Mews, London W1N 1RQ, England, (τηλ. +44 171  4864195), έχουσα τα αποκλειστικά δικαιώματα αυτής της φωτογράφισης, (Τhe Hurley Collection), πωλεί κορνιζαρισμένες, σε διαστάσεις 40Χ50 εκ., 35 επιλεγμένες φωτογραφίες από το φωτογραφικό αρχείο του Χάρλεϋ. Όμως σε τιμές  μάλλον αλμυρές, ιδίως γιά τα σημερινά δεδομένα.