"Habemus Papam" !

"Pontifex maximus".  Μικρό ιστορικό της εκλογής νέου Πάπα.

    Ως γνωστόν, ο προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας αποκαλείται Πάπας, ή Ποντίφηκας. Μόλις χηρέψει η θέση, κατά κανόνα με τον θάνατο του προηγουμένου, εντός ορισμένου χρόνου συγκεντρώνονται στην Καπέλα Σιξτίνα του Βατικανού όλοι οι καρδινάλιοι-εκλέκτορες, 115 τον αριθμόν, προκειμένου να εκλέξουν τον νέον τους προκαθήμενο με μυστική ψηφοφορία. Εκεί παραμένουν έγκλειστοι σε ειδικούς χώρους, μέχρις ότου ολοκληρωθεί η διαδικασία και εκλεγεί ο νέος Πάπας. Αν δεν εκλεγεί δεν βγαίνουν από τον χώρο με τίποτε. Ακόμη και αν γίνει σεισμός! Η αίθουσα συγκεντρώσεως γιά την εκλογή, αλλά και γενικότερα η όλη διαδικασία λέγεται «κονκλάβιο».   

    Σε αρκετούς, και ιδίως στους μη καθολικούς χριστιανούς, πολλά πράγματα γύρω από αυτή την διαδικασία, η οποία δεν συμβαίνει και πολύ συχνά, αφού το αξίωμα του Πάπα το χαρακτηρίζει η ισοβιότης, παραμένουν άγνωστα και, εν πολλοίς, αδιάφορα. Έτσι, μία προσπάθεια γνωστοποίησης κάποιων σχετικών λεπτομερειών, γιά όσους τυχόν ενδιαφέρονται και "περί πολλά τυρβάζουν", δεν είναι άσκοπη. Η στήλη θα προσπαθήσει  να συμβάλει σ' αυτό, όσο μπορεί.

   Συγκέντρωσε, λοιπόν, δέκα από τα λιγότερο γνωστά πράγματα γύρω από την όλη υπόθεση με κεντρικό σημείο το «κονκλάβιο», έναν από τους αρχαιότερους θρησκευτικούς θεσμούς, ο οποίος εκλέγει τον επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας από τον 13ο αιώνα μέχρι σήμερα.

   - Κατ'αρχήν, «Κονκλάβιο» σημαίνει «Κλειδαμπάρωμα».

   Η λέξη προέρχεται από τη λατινική φράση «cum clave», που παραπέμπει στην «κλεισμένη με κλειδί» αίθουσα, όπου συνεδρίαζαν παλαιότερα οι καρδινάλιοι. Η απόφαση γιά το κλείδωμα των καρδινάλιων σε μιά αίθουσα είχε ληφθεί προκειμένου να επιταχυνθεί η εκλογή του νέου Πάπα αφού σε ορισμένες περιπτώσεις, λόγω εσωτερικών διαφωνιών, παζαριών και δολοπλοκιών, η διαδικασία διαρκούσε ακόμη και ολόκληρα χρόνια! Σοβαρότατο αδιέξοδο προέκυψε το 1268, μετά τον θάνατο του Πάπα Κλήμη του Δ΄. Η εκλογή διαδόχου καθυστερούσε τόσο, ώστε χρειάστηκαν να περάσουν περίπου τρία χρόνια άκάρπων προσπαθειών, ώσπου μία 10/μελής επιτροπή καρδιναλίων να εκλέξει τελικά στο αξίωμα, τον Σεπτέμβριο του 1271, τον Γρηγόριο τον Ι΄. Γιά τον λόγον αυτόν και προκειμένου να αποφευχθεί στο μέλλον παρόμοια εμπλοκή, ο νέος Πάπας αποφάσισε πως του λοιπού, όλοι οι καρδινάλιοι θα συγκεντρώνονται στο επισκοπικό μέγαρο και θα παραμένουν εκεί, κυριολεκτικά κλειδαμπαρωμένοι, μέχρις ότου βγάλουν την ετυμηγορία τους. Μάλιστα, καθόρισε ως πρόσθετο μέτρο επιτάχυνσης της διαδικασίας, αν περνούσαν πέντε ημέρες άκαρπων διαβουλεύσεων και ψηφοφοριών, να τους παρέχεται γιά διατροφή μόνο ξερό ψωμί και νερό!  Αυτός ο κανόνας σύντομα καταργήθηκε, καθ' όσον κρίθηκε υπερβολικά αυστηρός, απάνθρωπος και σε ορισμένες περιπτώσεις άδικος.

   - Χωρίς κινητά, χωρίς ίντερνετ.

   Στη σημερινή εποχή και πριν οι καρδινάλιοι αποσυρθούν έγκλειστοι στην Καπέλα Σιξτίνα, ο χώρος έχει περάσει από εξονυχιστικούς ελέγχους, προκειμένου να διαπιστωθεί ότι δεν υπάρχει καμία ηχητική συσκευή ή βιντεοκάμερα, που να υποκλέπτει συνομιλίες, ή να καταγράφει οτιδήποτε από τη μυστική διαδικασία. Οι εκλέκτορες πρέπει να προφυλαχθούν από τις εξωτερικές «πιέσεις» και να αποφασίσουν ελεύθερα και αβίαστα, κρίνοντας κι επιλέγοντας κατά συνείδηση. Γιά τον λόγον αυτό και τους απαγορεύεται, οσο είναι μέσα στο μέγαρο, να εχουν οιανδήποτε επαφή με τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδες, κινητά τηλέφωνα και πρόσβαση στο ιντερνετ.  Από την στιγμή που θα μπουν στην Καπέλα Σιξτίνα, κάθε καρδινάλιος δίνει όρκο σιωπής και δεσμεύεται να κρατήσει μυστικό «γιά ό,τι αφορά με οποιονδήποτε τρόπο την εκλογή του ρωμαίου ποντίφικα».

   - Οι Άγιες… χημικές τουαλέτες.

   Μέχρι το 2005, οι καρδινάλιοι διέμεναν σε κελιά, με  συνθήκες σπαρτιατικής λιτότητος, ενώ έκαναν την… ανάγκη τους σε ειδικά δοχεία νυκτός! Η αποδοχή της σύγχρονης τεχνολογίας επέτρεψε στον Πάπα Ιωάννη - Παύλο τον Β', κατά το έτος 2005 και λίγο πριν τον θάνατό του, να κτίσει έναν πενταόροφο  μοντέρνο κτίριο - ξενώνα 130 δωματίων, ειδικό γιά τέτοιες περιστάσεις, με το όνομα "Domus Sanctae Marthae". Εκεί οι καρδινάλιοι διαμένουν σαν σε πολυτελές ξενοδοχείο. Ο διευθυντής των μουσείων του Βατικανού, Αντόνιο Παολούτσι, δήλωσε πως φέτος ενδέχεται να προστεθεί και μία ακόμη καινοτομία: Να εγκατασταθούν χημικές τουαλέτες μέσα στο παρεκκλήσι, διά την αντιμετώπιση της συχνουρίας! Φαινόμενον απολύτως φυσικό, δεδομένης και της ηλικίας των εκλεκτόρων-καρδιναλίων.

   - Το τέλος της μεταβατικής περιόδου.

   Η εκλογή ποντίφικα σηματοδοτεί το τέλος του «Ίντερ ρέγκνουμ», (Inter regnum), που σημαίνει «μεσοβασιλεία», δηλαδή του διαστήματος που μεσολαβεί μεταξύ της περιόδου διακυβέρνησης του προηγούμενου και του επόμενου Πάπα και που ονομάζεται «βασιλεία» ( regnum ).

   - Βελόνα και κλωστή στις μετρημένες ψήφους.

   Τα «ψηφοδέλτια» με τα ονόματα των υποψηφίων μοιράζονται στους καρδινάλιους. Αυτά έχουν ορθογώνιο σχήμα και στο πάνω μέρος αναγράφεται «Eligo in Summum Pontificem» («Εκλέγω ως Ανώτατο Ποντίφικα»), ενώ στο κάτω κάθε καρδινάλιος γράφει το όνομα του υποψηφίου που επιθυμεί. Κρατώντας ψηλά το ψηφοδέλτιο,  διπλωμένο στα δυο, προσέρχεται προς το ιερό της Καπέλα Σιξτίνα και στη συνέχεια το ρίχνει στην εκεί υπάρχουσα κάλπη. Μετά το τέλος της ψηφοφορίας αναλαμβάνουν δουλειά οι τρεις καρδινάλιοι που αποτελούν την «εφορευτική επιτροπή», οριζόμενοι διά κληρώσεως. Αυτοί ανοίγουν τα ψηφοδέλτια, αφού πρώτα τα μετρήσουν και βεβαιωθούν ότι ψήφισαν όλοι, και στη συνέχεια καταχωρούν τις ψήφους ανά υποψήφιον. Κατόπιν, υπακούοντας στο εθιμικό τελετουργικό, περνούν τα καταμετρημένα ψηφοδέλτια με μιά βελόνα και κλωστή σχηματίζοντας, τρόπον τινά, ... αρμαθιά! Στο τέλος της διαδικασίας τα ψηφοδέλτια καίγονται σε ειδική εστία-σόμπα, της οποίας η καμινάδα προεξέχει του κτιρίου και αποτελεί οπτικό στόχο των χιλιάδων πιστών, οι οποίοι παρακολουθούν εναγωνίως την διαδικασία.

   - Χλωριούχο κάλιο γιά «λευκό καπνό» .

   Ο καπνός που προκύπτει από τα 115 καιόμενα ψηφοδέλτια και βγαίνει από τη καμινάδα της Καπέλα Σιξτίνα, ποικίλλει ως προς το χρώμα. Όταν ένας εκ των υποψηφίων συγκεντρώσει την απαιτούμενη πλειοψηφία των 77 ψήφων,  (δηλαδή τα 2/3 του συνόλου των εκλεκτόρων), και άρα εκλέγεται Πάπας, τότε ο αρμόδιος καρδινάλιος ρίχνει στην σόμπα, μαζί με τα ψηφοδέλτια της εκλογής, ένα μείγμα από χημικές ουσίες στις οποίες κυριαρχεί το χλωριούχο κάλιο. Οι ουσίες αυτές χρωματίζουν έντονα λευκό τον καπνό που αναδίδεται από την καπνοδόχο, σε σχέση με τον φυσιολογικό μαύρο που προκύπτει από την καύση του κοινού χαρτιού. Ο «λευκός καπνός», περίφημος και πασίγνωστος σαν στοιχείο εκλογής νέου Πάπα, σηματοδοτεί τη θετική εξέλιξη της ψηφοφορίας και αποτελεί το αντικείμενο του.... πόθου εκατομμυρίων Καθολικών σε ολόκληρο τον κόσμο, οι οποίοι παρακολουθούν με αγωνία, και γιά όσο χρόνο χρειαστεί, την καμινάδα της Καπέλα Σιξτίνα από την τηλεόραση. Αυτός ο «λευκός καπνός» ενημερώνει τους πιστούς ότι το κονκλάβιο εξέλεξε νέο ποντίφικα. Ωστόσο, επειδή ο λευκός καπνός με φόντο το γαλάζιο του ουρανού, και σε συνάρτηση με το ύψος, συχνά φαίνεται γκρίζος, το κονκλάβιο, καλού-κακού, αρχίζει να χτυπάει και τις καμπάνες πιστοποιώντας απολύτως το χαρμόσυνο γεγονός, αποφεύγοντας, έτσι, κάθε παρεξήγηση. Σύμφωνα με τους «New York Times», σε περίπτωση ανεπιτυχούς ψηφοφορίας και προκειμένου να προκύψει, εκ του ασφαλούς,  μαύρος καπνός, (που σημαίνει ότι κανένας υποψήφιος δεν συγκέντρωσε τον απαιτούμενο αριθμό ψήφων ώστε να εκλεγεί πάπας), στα καιόμενα ψηφοδέλτια προστίθενται ουσίες που βγάζουν κατάμαυρο καπνό!

   - Ποντίφηκες small, medium και large.

   Τα νέα άμφια και τα χαρακτηριστικά κόκκινα παπούτσια πρέπει να βρίσκονται ήδη, apico, στο Βατικανό, καθώς ο διάδοχος Πάπας τα χρειάζεται γιά την πρώτη του εμφάνιση, αμέσως μετά την εκλογή του, ενώπιον των πιστών που θα έχουν συγκεντρωθεί γιά να τον επευφημίσουν στην πλατεία του Αγίου Πέτρου. Γιά τον λόγο αυτό, οι Γκαμαρέλι, οι διάσημοι ράφτες που από το 1922 ντύνουν τους προκαθημένους της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας, έχουν ήδη ράψει τρία διαφορετικού μεγέθους παπικά ενδύματα, «διά παν ενδεχόμενον» μεγέθους του νέου Ποντίφηκα. Ένα large, ένα medium και ένα small! Εκτός από το ένδυμα, οι Γκαμαρέλι έχουν έτοιμα και πέντε ζευγάρια κόκκινα παπούτσια με διαφορετικά νούμερα.

   - Το «έβλεπες»; Το έπαιξες;  

   Τα στοιχήματα γύρω από το όνομα του νέου Πάπα, συνήθεια απόλυτα συμβατή με την εποχή, είχαν ήδη πάρει «φωτιά» με την αναγγελία παραίτησης του προηγούμενου Πάπα Βενέδικτου.  Γεγονός που εντυπωσιάζει, αποτελεί το ότι αυτό δεν αποτελεί καινούργιο φαινόμενο. Πρόκειται γιά έναν τζόγο σχεδόν τόσο παλαιό όσο και ο παπισμός, αφού και το 1503, χαρακτηριζόταν, ήδη, ως «μία παλιά πρακτική»! Το 1591 ο Γρηγόριος ο 14ος απείλησε τους εκκλησιαστικούς «μπουκμέικερς» με αφορισμό, γεγονός που δεν πτόησε τους Ιταλούς από το να ποντάρουν!

   - Μετά το πολυπόθητο «ναι», τί;

   Θεωρητικά, ο νεοεκλεγμένος πάπας μπορεί να αρνηθεί το αξίωμα, κάτι ωστόσο που δεν γίνεται ποτέ, (πώς να πεις, άλλωστε, «όχι» στο Άγιο Πνεύμα το οποίο υποτίθεται ότι είναι παρόν και κατευθύνει την βούληση του κονγκλαβίου;). Μόλις ο νέος Ποντίφικας αποδεχθεί το αποτέλεσμα της εκλογής λέγοντας το τυπικό «ναι», τότε θα περάσει αμέσως στο «Δωμάτιο των Δακρύων», όπου θα προσευχηθεί και θα ετοιμαστεί πνευματικά προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί στα νέα, ύψιστα, καθήκοντά του και θα ντυθεί, (μόνος του και χωρίς τη βοήθεια τρίτων. Σημ. Αυτό επισημαίνεται γιατί πολλά αντίθετα γράφτηκαν), ώστε να βγει αμέσως μετά στον  εξώστη και να απευθύνει το πρώτο του μήνυμα στους συγκεντρωμένους πιστούς.

   - Η πάπισσα Ιωάννα και το «τεστ φύλου»!

   Υπάρχει διχογνωμία σχετικά με το αν αληθεύει ή όχι, το γεγονός, το οποίον μαζί με την μεγάλη παραφιλολογία που αναπτύχτηκε σχετικά, ενέπνευσε και τον δικόν μας Εμμ. Ροϊδη.  Η φημολογία αφορά στην περίφημη «Πάπισσα Ιωάννα», την μυστηριώδη γυναίκα του 9ου μ.Χ. αιώνα και το ερώτημα, αν εξελέγη, όντως, Πάπας, με το όνομα Πάπας Ιωάννης ο VIII΄! Επισήμως οι καθολικοί υποστηρίζουν πως είναι ένας μύθος που κατασκεύασαν οι προτεστάντες, προκειμένου να λοιδωρίσουν το δόγμα τους. Πάντως θεωρείται πολύ πιθανόν κάποια στιγμή στο παρελθόν να έγινε χρήση μιάς καρέκλας, της «sedes stercoraria», που χρησίμευε ως «τεστ φύλου» του νέου Ποντίφικα. Ο νεοεκλεγείς καθόταν ήδη «αβράκωτος» σε κάθισμα, σαν τo εικονιζόμενο παραπλεύρως, το οποίον είχε στην μέση του μία τρύπα. Ένας ιερωμένος, πίσω από την καρέκλα,  έβαζε το χέρι του και «έψαχνε» κάτω από τα άμφια γιά να διαπιστώσει αν «είχε», ή... όχι, ο νεοεκλεγείς! Και αν «είχε», (διότι η περίπτωση ευνούχου, «έπαιζε» κι αυτή, τί ήταν αυτό που «είχε»! Κατόπιν γύριζε προς τους παρισταμένους και με νόημα ανακοίνωνε επίσημα: «Habes!... ». Δηλαδή «'Εχει!...». 

    Η επίσης δημοσιευόμενη, ανωτέρω, γκραβούρα απεικονίζει την, πραγματική ή φανταστική, στιγμή της πιστοποίησης του ακριβούς φύλου ενός  νεοεκλεγέντος Πάπα.

   Παρατηρώντας προσεκτικά την εικόνα και με ισχυρό μεγεθυντικό φακό, μπορεί κάποιος να διαβάσει την λεζάντα και  να μάθει πως γιά τον συγκεκριμμένο παχουλό Πάπα, ο... ερευνητής ιερωμένος ανακοινώνει:

   - Έχομεν Πάπα με χοντρά.... «αρχ....α»!

   Περαιτέρω, μάλιστα, ανάλυση της γκραβούρας με ακτίνες Χ, επιβεβαιώνει και του λόγου το αληθές!

   

   Επισήμως, πάντως, η καθολική εκκλησία αρνείται αυτές τις ιστορίες, θεωρώντας τες τόσον γελοίες, ώστε απαξιοί να ασχοληθεί σοβαρά με αυτές.

   Σημ. Η στήλη πάντως, σεβόμενη τις θρησκευτικές δοξασίες των αναγνωστών της, αλλά καί όλων των ανθρώπων της Γης, αρνείται να υπεισέλθει στην διερεύνηση και ανάλυση της γνωστής, (και χαρακτηριστικής στην απόδοση ματαιοδοξίας), νεοελληνικής φράσης:

   - «Έπιασε τον Πάπα, απ΄ τ΄ αρ....α»!   και το αφήνει να πλανάται...

   - ΥΓ.  Η ενασχόληση της στήλης με το θέμα, έστω και καθυστερημένα, γίνεται στα πλαίσια της θρησκευτικής έξαρσης που δημιουργούν οι Άγιες ημέρες του Πάσχα, στις οποίες και φέτος η βελόνα κόλλησε στην Μεγάλη Παρασκευή και την Σταύρωση, αρνουμένη πεισματικά να προχωρήσει στο Μεγάλο Σάββατο και την πολυπόθητη Ανάσταση!