PERU. Χουλιάκα – Πούνο – Λίμνη Τιτικάκα

Ταξιδιωτικά

   Με μισής ώρας πτήση από Αρεκίπα, σκαρφαλώνεις 2.000 μέτρα ύψος, καλύπτεις περίπου 450 χιλιόμετρα και αποφεύγεις μιά κοπιώδη οδική ανάβαση με λεωφορείο, που κρατάει σχεδόν 14 ώρες, σε δύσκολη διαδρομή. Φτάνεις σ’ ένα μικρό κι απερίφρακτο αεροδρόμιο, στη μέση του πουθενά, το οποίο ανοίγει και κλείνει, ανάλογα με τα λίγα δρομολόγια που εξυπηρετεί ημερησίως. Όμως διαθέτει ηχηρό όνομα, λέγεται Aeropuerto «Μάνκο Κάπακ», προς τιμήν του γενάρχη της φυλής των Ίνκας, ο οποίος, ως γνωστόν, μαζί με την αδελφή-σύζυγό του, την Μάμα Όλιο, γεννήθηκαν στο Νησί του Ήλιου, μερικά χιλιόμετρα πιό πέρα, στη Λίμνη Τιτικάκα.
   Απέναντι από το μικρό κτίριο του αεροδρομίου, κι αυτό το τονίζω με ιδιαίτερη σημασία γιά εμάς τους Έλληνες παναγοραστές-ταξιδιώτες, υπάρχει ένα τεράστιο κιόσκι που αποτελεί μία από τις καλύτερες και φθηνότερες αγορές πλεκτών, υφαντών και δερμάτινων μικρών χαλιών και ταπήτων, σε ολόκληρο το Περού και το οποίο λειτουργεί παράλληλα με το αεροδρόμιο!

   Αν και μικρό, το αεροδρόμιο που βρίσκεται λίγο έξω από την πόλη Χουλιάκα διαθέτει ιατρική υπηρεσία, ικανή γιά πρώτες βοήθειες, δηλαδή συσκευές με μπουκάλες οξυγόνου, που προορίζονται γιά όποιον τυχόν νοιώσει μεγάλη δυσφορία από την απότομη προσγείωση σε μέρος με αραιωμένη περιεκτικότητα οξυγόνου στην ατμόσφαιρα. Δηλαδή αυτό που χαρακτηρίζει τα μεγάλα υψόμετρα και κάποιους ενοχλεί ιδιαίτερα.

   Ήδη οι ταξιδιώτες, γιά μεγάλο προσεχές διάστημα του ταξιδιού τους, θα κυκλοφορούν σε υψόμετρα γύρω στα 3800 με 4100 μ., αναλόγως του δρομολογίου που έχουν, χωρίς μεγάλα προβλήματα, αλλά η πρώτη τους επαφή με τις νέες αναπνευστικές συνθήκες, όπως και να το κάνουμε, απαιτούν λίγο χρόνο προσαρμογής. Το υψόμετρο του Αλτιπλάνο των Άνδεων δεν δημιουργεί σπουδαίες διαταραχές σε εμάς τους «καμπίσιους» και απαιτεί μόνο λίγες ώρες αδράνειας. Κινήσεις αργές και περπάτημα λίγο, αφού το λαχάνιασμα είναι εύκολο. Με μερικά φλυντζανάκια τσαγιού κόκας και αποφυγή υπερβολικής κόπωσης, κάτι που στα μεγάλα υψόμετρα επέρχεται γρήγορα, όλα σύντομα θα μπουν σε ρέγουλα! Ελαφρύ φαγητό, όχι αλκοόλ, ένας καλός ύπνος και όλα…. εντάξει! Α΄, και μιά συμβουλή από προσωπική κακή πείρα. Τη νύχτα στον ύπνο ποτέ θεόκλειστα παράθυρα. Ποτέ! Όσο κρύο κι αν κάνει έξω, μιά χαραμάδα στο παράθυρο, γιά ανανέωση του αέρα στο δωμάτιο είναι απολύτως επιβεβλημένη. Η ασφυξία καιροφυλακτεί!

   Η Χουλιάκα, μικρή κι ασήμαντη πόλη, δεν παρουσιάζει κανένα ενδιαφέρον και εντυπωσιάζει μόνο από τα μεγάλα πλαστικά δοχεία που βλέπεις φορτωμένα στα διάφορα σαραβαλάκια που κυκλοφορούν, σαν τις σφήκες, στους δρόμους. Ή εξήγηση βρίσκεται στην εκτεταμένη λαθραία διακίνηση καυσίμων από την γειτονική Βολιβία, όπου οι τιμές είναι σημαντικά χαμηλότερες.

   Η απόστασή της πόλης από το Πούνο είναι γύρω στα 45 χιλιόμετρα σε ένα απολύτως επίπεδο οροπέδιο όπου κυριαρχεί η κτηνοτροφία των «προβατοκαμήλων», όπως προσφυώς λέγονται στα ελληνικά, αυτά τα περίεργα και χαριτωμένα ζώα που τροφοδοτούν τους ανθρώπους με υψηλής ποιότητος μαλλί. Τα λάμας, (κανονικά προφέρονται «γιάμας», στα σπανιόλικα) και τα αλπάκας, αφού όπως είπαμε και σε προηγούμενη αναφορά, τα βικούνιας που δίνουν το καλύτερο και ακριβότερο μαλλί του κόσμου σπανίζουν. Ζουν ελεύθερα σε ημιάγρια κατάσταση και κατά καιρούς παγιδεύονται, κουρεύονται και ύστερα απελευθερώνονται πάλι, ενώ το τέταρτο είδος που ολοκληρώνει τη γκάμα του είδους, τα μεγαλόσωμα γκουανάκος, μάλλον στερούνται ενδιαφέροντος, ως πολύ κοντότριχα ζώα με μαλλί τραχύ και όχι και τόσο καλής ποιότητος.

   Εδώ αξίζει να αναφερθεί ένα χαρακτηριστικό στη συμπεριφορά των λάμας. Όταν τα πειράξεις ή, γενικώς και γιά κάποιο λόγο, εκνευριστούν μαζί σου και δεν σε πάρουν με καλό μάτι, σε…. φτύνουν! Με πολλή ικανοποίηση θυμάμαι την «περιποίηση» που έτυχε κάποτε ένα νεαρό ζευγάρι, ιδιαίτατα αντιπαθητικής συμπεριφοράς, όταν θέλησαν να πετροβολήσουν με χαλίκια, κάνοντας τάχα «πλάκα», ένα λάμα που ήταν δεμένο, σοβαρό και ήρεμο, στην είσοδο μικρού μουσείου κάποιας πόλης, γιά να γνωρίσουν το είδος και το χαζεύουν οι επισκέπτες. Οι «ξύπνιοι» το πλησίασαν αρκετά, στο βεληνεκές «ροχάλας» του ζώου, το οποίο τους…. περιποιήθηκε δεόντως, με βολή… επαναληπτικής καραμπίνας δίκανης. Σε χρόνο μηδέν κατάφτυσε και τους δυό, προς μεγάλη τέρψη και ικανοποίηση του γκρουπ!

Ο πύργος της σαύρας

   Καθ’ οδόν προς το Πούνο, καμιά τριανταριά χιλιόμετρα πριν απ’ αυτό, κι ενώ η Τιτικάκα αρχίζει να διαφαίνεται αριστερά μας, μικρή παρέκκλιση δεξιά οδηγεί σε μιά περουβιάνικη περιοχή που περικλείει ένα ακόμη τοπικό μυστήριο, τη νεκρόπολη Sillustani. Πάνω σε μιά γραφική και όμορφη χερσόνησο στη μικρή λίμνη Ουμάγιο υπάρχουν εγκατεσπαρμένοι 28 πέτρινοι πύργοι, με αρκετή απόσταση ο ένας από τον άλλο, γεγονός που καθιστά πολύ κουραστική την περιήγηση στο σύνολο του χώρου. Ιδίως όταν, γιά την οικονομία του χρόνου, τούτο επιχειρείται άμα τη αφίξει και καθ’ οδόν προς Πούνο, πριν την εξοικείωση στο μεγάλο υψόμετρο.

   Ο παλαιότερος πύργος, διαπίστωσαν οι αρχαιολόγοι, φτιάχτηκε τον 10ο μ.Χ. αιώνα, ενώ οι περισσότεροι είναι των 14ου και 15ου. Οι πρώτοι Ισπανοί κατακτητές που πάτησαν πόδι εδώ, όταν τους είδαν έσπευσαν περιχαρείς και προσδοκώντας, τι άλλο, χρυσάφια κι ασήμια. Όμως τους βρήκαν γεμάτους με … μούμιες, ή «τσούλπας», όπως λέγονται στη ντόπια γλώσσα τα μουμιοποιημένα πτώματα, κατάλληλα περιτυλιγμένα και καθιστά, στη θέση που έχει το έμβρυο στην κοιλιά της μάνας του. (Έτσι θάβουν τους νεκρούς τους όλες οι φυλές των Άνδεων, θεωρώντας πως ο άνθρωπος, όπως έρχεται στον κόσμο, έτσι θα πρέπει και να φεύγει απ' αυτόν). Οι μούμιες ήσαν τοποθετημένες ανάμεσα σε πέτρες που παραγέμιζαν τους πύργους, ακριβώς όπως οι παλιοί αυγουλάδες έβαζαν τα αυγά στα καλάθια, με παραγεμίσματα από άχυρο, γιά να μην χτυπάει το ένα τ' άλλο!

   Τελικά, η περιοχή αποτελούσε ένα τεράστιο κοιμητήρι της ντόπιας φυλής των Κόλλα, η οποία, (όπως και όλες οι φυλές της ευρύτερης περιοχής), αν και μορφολογικά μοιάζουν με όλες τις αντίστοιχες του Οροπεδίου, διαφέρουν αρκετά μεταξύ τους. Στη γλώσσα, κυρίως, αλλά και σε πλήθος κοινωνικών εθίμων και συμπεριφορών καθημερινότητος. Εδώ ομιλούνται τα Αϋμάρα, (όπως και στην υπόλοιπη γειτονική Βολιβία), ενώ στο Περού κυριαρχούν τα Κέτσουα.

   Σε κάθε ταφικό πύργο, των οποίων το σχήμα είναι αρκετά περίεργο, καθώς οι πύργοι ανοίγουν όσο ανεβαίνουν, υπάρχει σκαλισμένο ένα ζώο. Στον εικονιζόμενο, ο οποίος είναι και ο καλύτερα διατηρημένος, σχεδόν ακέραιος, υπάρχει σκαλισμένη μία μικρή σαύρα, η οποία και του έδωσε το όνομα. Οι ξεναγοί τον αποκαλούν ο «πύργος της σαύρας» και είναι ύψους 9 μέτρων, περίπου.

   Λόγω απουσίας γραφής από όλες τις φυλές της περιοχής, στις χώρες των Άνδεων τίποτε απολύτως δεν είναι απόλυτα τεκμηριωμένο και αμάχητο. Με δεδομένο όμως πως όλοι στο Αλτιπλάνο αποδίδουν την αρχική πατριαρχική τους προέλευση σε μία «γουάκα», όπως αποκαλούν τον απώτατο πρόγονό τους, που μπορεί να είναι ένα φίδι, ένας κόνδορας, μία πούμα, μία σπηλιά, μία πηγή, ένας βράχος ή ένα αιωνόβιο δέντρο, προφανώς αυτός ο πύργος αποτελεί τον οικογενειακό τάφο πατριάς με γενάρχη τη σαύρα!

   Γενικά, η απουσία γραπτών κειμένων δημιουργεί κι εδώ, όπως σε κάθε ιστορική αναφορά των προκολομβιανών πολιτισμών, πολλές θεωρίες, (συνήθως αντιφατικές), πολύ παραμύθι και, πολύ φυσικό, πολλή αγυρτεία από τους ντόπιους ξεναγούς, στην προσπάθεια να εντυπωσιάσουν και να ξεκολλήσουν λίγο μεγαλύτερο φιλοδώρημα.
   Όταν επισκεφτείτε το Περού, ας είσαστε πολύ επιφυλακτικοί σε όσα εντυπωσιακά, αλλά ατεκμηρίωτα, ακούσετε. Πολλά μπορεί να λέγονται καλόπιστα, όμως τα περισσότερα χάριν εντυπωσιασμού και μόνο. Εδώ ξεχάστε το «πίστευε και μη ερεύνα» και στηριχθείτε στο «ερευνάτε τας γραφάς»! Φιλική σύσταση, πριν ταξιδέψετε στις χώρες των Άνδεων, (Περού, Βολιβία, Εκουαδόρ), διαβάστε πολύ. Γιά να μην σας στείλουν.... αδιάβαστους οι διάφοροι παραμυθάδες!

   Σε κάποια επίσκεψη, ο ξεναγός όπως εξηγούσε στο κύριο πλάτωμα τα δικά του, ξαφνικά έσκυψε κι άρχισε να σκάβει αποκαλύπτοντας σε μικρό βάθος ένα… κόκαλο, το οποίο θεώρησε, με ενθουσιασμό γιά το εύρημα, τμήμα αρχαίου σκελετού. Αργότερα στο ξενοδοχείο, ο μάγερας στον οποίον το έδειξα και του ζήτησα τη γνώμη, απεφάνθη πως ήταν …παϊδάκι από αλπακά του γάλακτος!

   Όμως πράγματι το μέρος απέπνεε μιά μυστηριώδη ενέργεια στην ατμόσφαιρα και σε δύο διαφορετικά ταξίδια βρήκα γκρουπς, συγκεντρωμένα στον ίδιο επίπεδο χώρο να κάνουν περίεργες αργές κινήσεις, κάτι μεταξύ χορού αρχαίας τραγωδίας και αρχαίας κινέζικης γυμναστικής «τάι τσι». Με τα χέρια υψωμένα στον ουρανό και τα βλέμματα απλανή, μαζεύοντας, λέει, θετική ενέργεια! Την, όντως, διαφορετική συναίσθηση που νοιώθεις εκεί, εγώ την αποδίδω στην πρώτη επαφή με το μεγάλο υψόμετρο. Όσο το ότι και τα δύο γκρουπς ήσαν αμερικανικά, το θεωρώ ….απλή σύμπτωση!

   Η καλύτερη δυνατή εγκατάσταση στην περιοχή του Πούνο, ακούει στο όνομα «Λιμπερταδόρ Ίσλα Εστέβες». Ένα εξαίρετο ξενοδοχείο χτισμένο πάνω σ’ ένα στενόμακρο νησάκι μέσα στη λίμνη Τιτικάκα που ένας οδικός στενός μίσχος του καταργεί, ουσιαστικά, την έννοια του νησιού. Αν πάτε ποτέ ζητήσατε επίμονα δωμάτιο με ανατολικό προσανατολισμό. Η ανάδυση του ήλιου μέσα από τα νερά της λίμνης και τα διάσπαρτα πλωτά νησάκια των Ούρος,  αποτελεί μοναδική εμπειρία.

(συνεχίζεται)