Ο φανατισμός, ως «πολιτισμικός» παράγων της καθημερινότητος.

Μικρή προσέγγιση σε τεράστιο πρόβλημα!

Νέα Υόρκη, 11 Σεπτεμβρίου 2001. Η καταστροφή των Δίδυμων Πύργων

   Ο φανατισμός αποτελεί ένα από τα πιό έντονα και χειρότερα σύμφυτα της ψυχής. Από τα αρχέτυπα και πρωτόγονα συστατικά της. Δεν ανήκει στο συναισθηματικό κομμάτι της, αλλά στα ένστικτα και, κατά κανόνα, στα ευτελή, τα χαμερπή, τα βάρβαρα, αποτελώντας μόνιμη στρέβλωση του συνειδότος. Σπανιότατα προκαλεί ψυχική ανάταση και δημιουργία εποικοδομητικού λόγου και έργου, ενώ συνηθέστατα οδηγεί στην καταστροφή, την κατάλυση και την απαξία. Εκφράζεται, κατά κανόνα, με την εμμονή σε αλλόκοτες, μειοψηφικές, μειονοτικές και λανθασμένες, έως εντελώς παράλογες, απόψεις τις οποίες προσπαθεί να επιβάλει οπωσδήποτε. Με πείσμα, επιμονή και βία. Αντίκειται στην ανεξάρτητη σκέψη και την ελευθερία οιασδήποτε διατύπωσης παρεκκλίνει από τo αγκυλωμένο δόγμα που υπηρετεί. Ο φανατισμός δεν διαθέτει αυτιά!

   Στην πολιτική λέγεται «στράτευση», (κατά επιεικέστερο χαρακτηρισμό και με όλη τη σημασία του όρου και των παραγώγων του), σε ένα σκοπό, ή μιά ιδέα και αντιμετωπίζεται ως «αγκύλωση», από όποιον βλέπει αντικειμενικά το φαινόμενο.

   Επί θρησκευτικών πεποιθήσεων αποκαλείται «φονταμενταλισμός». Αν και ως όρος εμφανίστηκε, γιά πρώτη φορά στις ΗΠΑ, προκειμένου να αποτυπώσει χριστιανικές προτεσταντικές συμπεριφορές, ταίριαξε γάντι σε μεταγενέστερες μουσουλμανικές πρακτικές, όπου γνώρισε την αποθέωση. Και ισχύει πλέον, γιά όλες τις θρησκευτικές υπερβολές, με αναδρομική μάλιστα ισχύ!

   Ο φανατισμός αρνείται, ή μάλλον ούτε διανοείται καν, τον διάλογο, επί του αντικειμένου όπου εκδηλώνεται και πιστεύει τυφλά, το οποίον θεωρεί, a priori, θέσφατο και ταμπού αδιαπραγμάτευτο. Κάθε λογική και νοητική επεξεργασία καταλύεται προ αυτού και η «βάσανος της λογικής» αποτελεί έννοια αδιανόητη γιά κάθε φανατικό.

   Ο φανατισμός, σίγουρα, καλλιεργείται και εξυπηρετεί σκοπιμότητες και στόχους, τους οποίους παρουσιάζει ως «ανώτερους» και άξιους γιά κάθε υποστήριξη και πόλεμο μέχρις εσχάτων. Μέχρι την υπέρτατη θυσία. Η δε ανταμοιβή, πάντοτε πλούσια, εναποτίθεται στο μέλλον. Το άδηλο και υπερβατικό! Η Ιστορία βρίθει τέτοιων παραδειγμάτων. Από τους πρώτους χριστιανούς, βορά των θηρίων του Διοκλητιανού και των άλλων Ρωμαίων αυτοκρατόρων, μέχρι τους Γιαπωνέζους πιλότους «καμικάζι», (άνεμος του Θεού), τους αυτοπυρπολούμενους Βιετναμέζους μοναχούς, στις πλατείες της Σαϊγκόν, ή τους Παλαιστίνιους που, αφιονισμένοι, ζώνονται με κιλά εκρηκτικών και εξαερώνονται μαζί με πλήθος αθώων σε χώρους συγκεντρώσεως κοινού.

  

   Εμφυτεύεται σε νεαρές ηλικίες, όπου η ικανότητα κρίσεως είναι περιορισμένη ή αδιαμόρφωτη. Οπωσδήποτε προ της συγκρότησης του πλέγματος ηθικών αξιών του ατόμου, εντασσόμενος σ' αυτές και μάλιστα σε πρωτεύουσα θέση. Κατευθύνεται έντεχνα, με κατάλληλη «τροφοδοσία» και πλύση του εγκεφάλου στον… «στόχο», που είναι το συνειδός. Έτσι  τον εγκλωβίζουν, σταματούν την ανάπτυξη του εγκεφάλου και τον εκτρέπουν προς τις αδιέξοδους ατραπούς που επιθυμούν, καθιστώντας το άτομο υποχείριο. Πρόχειρα σύγχρονα παραδείγματα, μεταξύ άλλων, τα ραντεβού θανάτου των διαφόρων ανεγκέφαλων νεαρών…. φιλάθλων-οπαδών και οι συμπλοκές και τα ξεκαθαρίσματα λογαριασμών των, επίσης, νεαρών Βρετανών στα Μάλια της Κρήτης, την Κέρκυρα και αλλαχού.

   Σημεία ταραγμένων καιρών, αλλά και απτή απόδειξη της διαχρονικότητος και παγκοσμιότητος του φαινομένου αυτού. 

   Κάποτε σκότωναν τον Σωκράτη και καταδίκαζαν σε θάνατο τον Μιλτιάδη, (τον νικητή της μάχης στον Μαραθώνα), που όμως πρόλαβε και πέθανε μόνος του από γάγγραινα! Μετά οι Ιεροεξεταστές της Ισαβέλλας έκαιγαν τους… «αιρετικούς» και τις δήθεν «μάγισσες», και πάει λέγοντας! Αύριο, όλο και κάτι νέο θα βρεθεί γιά λυσσαλέες διαμάχες και μάχες. Όμως πηγή, βάση και εφαλτήριο θα είναι πάντα το ίδιο. Ο φανατισμός. Αυτός ο απόλυτος παραλογισμός  που λέει και εννοεί : «Πίστευε και μη ερεύνα», γιά κάθε έκφανση της ζωής.