Η τραγωδία της Κεφαλλονιάς και το φαινόμενο των σεισμών.

Επιφανειακό σεισμικό ρήγμα

   Ο σεισμός, ως φυσικό φαινόμενο είναι εντελώς καταλυτικό και ο τρόμος που προκαλεί απόλυτος. Μπροστά σ’ αυτόν λιώνουν, σαν εύπλαστο κεράκι, όλα τα αποθέματα ψυχικής δύναμης που μπορεί να υπάρχουν και στον γενναιότερο των ανθρώπων. Κι αυτό γιατί όλοι οι κίνδυνοι που πιθανόν να σου τύχουν, και οι πιό μεγάλοι, αφήνουν κάποια, μικρή έστω, χαραμάδα ελπίδας. Σου επιτρέπουν  να τους αντιμετωπίσεις κάπως. Να τους παλέψεις. Έστω απεγνωσμένα, έστω με απέλπιδα προσπάθεια. Ο γενναίος άνθρωπος πάντοτε διατηρεί μέσα του ελπίδα επιβίωσης ή και νίκης. Μπορεί όσο αυξάνονται οι εις βάρος του πιθανότητες, τόσο αυτή να μειώνεται, όμως ποτέ δεν μηδενίζεται! Κι αυτό γιατί έχει πάντοτε ένα σταθερό σημείο αναφοράς, που είναι είτε το έδαφος που πατάει, ή το νερό που κολυμπάει. Είναι η Γη! (Στο σημείο αυτό ας θυμηθούμε τον Αρχιμήδη με το περίφημο «Δος μοι πα στω και ταν Γαν κινάσω»).  Γι’ αυτό και οι δυνατοί χαρακτήρες βρίσκουν το θάρρος να πολεμούν κινδύνους και αντιξοότητες.  Ο σεισμός όμως είναι ένα φυσικό φαινόμενο τελείως διαφορετικό, γιατί σου κλονίζει τη Γη. Το υπόβαθρο και το σημείο αναφοράς σου και σε αφήνει ξεκρέμαστο στο απόλυτο κενό, στο πουθενά! Με το σεισμό τελειώνουν όλα κι επικρατεί ο τρόμος κι ο πανικός. Δεν υπάρχει διέξοδος, δεν υπάρχει καταφύγιο, δεν υπάρχει άμυνα δεν υπάρχει σωτηρία.

   

    Η στήλη επιχειρεί μιά απλουστευμένη εξήγηση του φαινομένου των σεισμών, καθ’ όσον επαγγελματικά βρέθηκε γιά μιά ολόκληρη επαγγελματική καριέρα αγκαλιά μαζί τους. 

   Το εσωτερικό της Γής αποτελείται από υπέρθερμη, άρα ρευστή, μάζα που απλοϊκά μπορούμε να την φαντασθούμε κάπως σαν μέλι ή πίσσα. Η επιφάνειά της έχει ψυχθεί και στερεοποιηθεί, (μπορούμε να την παρομοιάσουμε με την πέτσα του γιαουρτιού), και κατά κάποιον τρόπο «επιπλέει» στη λειωμένη εσωτερική μάζα. Αυτό το στερεό περίβλημα που επιπλέει και λέγεται φλοιός έχει πάχος αρκετά χιλιόμετρα. Διά μέσου των εκατομμυρίων χρόνων που υπάρχει η Γη αυτός ο φλοιός, λόγω των διαφορετικών εξωτερικών συνθηκών και των συστολοδιαστολών που αναπτύσσονται, έχει σπάσει σε μικρότερα τμήματα που λέγονται «τεκτονικές πλάκες». Απλοϊκά μπορούμε να φανταστούμε σαν το κρακελάρισμα, που βλέπουμε π.χ. σε πορσελάνες και γυαλιά. Αυτές οι γεωλογικές πλάκες, (όλοι έχουμε ακούσει γιά αφρικανική πλάκα, ευρωπαϊκή πλάκα, κ.λπ.), καθώς επιπλέουν στην παχύρρευστη εσωτερική μάζα της Γης, συγκρούονται και «αλληλοσπρώχνονται» μεταξύ τους, όπως π.χ. γίνεται στο αμερικανικό ποδόσφαιρο! Και αυτό γίνεται με τεράστια δύναμη! Έτσι από αυτές τις γιγαντιαίες «κουτουλιές» δημιουργούνται τριγμοί, ταρακουνήματα και ανακατατάξεις στο εσωτερικό του πλανήτη, φαινόμενα τα οποία στην επιφάνεια εμφανίζονται ως σεισμοί. Στην ουσία, με τους σεισμούς η Γη «τακτοποιεί» εσωτερικές της υποθέσεις. Λόγω της προφανούς ανθρώπινης και επιστημονικής αδυναμίας γιά την εκ του σύνεγγυς παρακολούθηση του φαινομένου, οι σεισμολόγοι περιορίζονται στην παρακολούθηση της εξέλιξης κάθε σεισμικής ακολουθίας και τη στατιστική πιθανολόγηση αυτής, βάσει της προϊστορίας εκάστης σεισμοπαθούς περιοχής.

   Έτσι η καταγραφή της σεισμικής συμπεριφοράς ενός τόπου, μπαίνοντας όσο βαθύτερα μπορούμε στο παρελθόν, δίνει περισσότερες πληροφορίες με μεγαλύτερες πιθανότητες προεκτίμησης, (ποτέ πρόβλεψης!), μελλοντικής σεισμικής διεργασίας.

    

   Εδώ θα πρέπει να επεξηγηθούν διάφοροι σεισμικοί ορισμοί, όπως «σεισμική ενέργεια» και «ρήγμα». Κατά την συνάντηση-σύγκρουση δύο τεκτονικών πλακών, καθώς αυτές «αλληλοσπρώχνονται», ασκούνται τεράστιες δυνάμεις από την μία στην άλλη οι οποίες με την διάθεση κινήσεως και τη φόρα που έχουν οι πλάκες και με την πρόοδο του χρόνου φθάνουμε σε κάποια στιγμή όπου λυγίζει και σπάει το «μέτωπο» σύγκρουσης και τότε γίνεται ένα μεγάλο τσαφ! Αυτό το «τσαφ» είναι ο σεισμός! Πιθανόν, αλλά όχι απαραίτητα, προ του μεγάλου τσαφ να έχουν προηγηθεί κάποια μικρότερα, όμως σίγουρα ακολουθούν αρκετά επόμενα, (μετασεισμοί), που γίνονται μέχρι να δημιουργηθεί στα έγκατα η νέα θέση ισορροπίας. Δεν αποκλείεται κάποιο επόμενο τσαφ-μετασεισμός να έχει μεγαλύτερο σεισμικό μέγεθος και από τον κύριο σεισμό, καθώς εξαρτάται από το είδος, το μέγεθος και την διάταξη των εσωτερικών κατακρημνίσεων και κατολισθήσεων που επακολουθούν και κανείς δεν ξέρει και δεν μπορεί να προβλέψει και προεκτιμήσει. Έτσι λέμε πως με την αλληλουχία των σεισμικών δονήσεων, οι οποίες προϊόντος του χρόνου λιγοστεύουν σε συχνότητα και μέγεθος, εκτονώνεται η συσσωρευμένη ενέργεια και η περιοχή ηρεμεί, μέχρι ν’ αρχίσει πάλι από την αρχή το «σπρώξιμο» των τεκτονικών πλακών και η νέα συσσώρευση σεισμικής ενέργειας!

   Είναι λογικό με κάθε ρήγμα, (προϊόν προγενέστερης σύγκρουσης πλακών), που ενεργοποιούμενο δίνει σεισμό, να δημιουργούνται καινούρια ρήγματα τα οποία τελικά κατακερματίζουν τις πλάκες του φλοιού της Γης αποτελώντας έτσι νέες εστίες μελλοντικών σεισμών. Αυτή είναι η αιτία που εξηγεί το περίφημο «ντόμινο» των σεισμών και την εμφάνιση σεισμικής δραστηριότητος σε περιοχές του πλανήτη χωρίς σεισμική προϊστορία.

    

   Δυστυχώς η χώρα μας, μαζί με την Ιαπωνία και την Χιλή, βρίσκεται σε ένα πολυκερματισμένο από σεισμικά ρήγματα και πολυδιάσπαση τεκτονικών πλακών σημείο του πλανήτη. Οπότε το μόνο που μας μένει, όπως έλεγε και ο αείμνηστος καθηγητής-σεισμολόγος Δρακόπουλος, είναι να μάθουμε να ζούμε με τους σεισμούς. Αφού να τους αποφύγουμε αποκλείεται! Ζητούμενο στην αντισεισμική θωράκιση της χώρας δεν είναι, πέραν της συνειδητοποίησης της ενδεχόμενης καταστροφής, η κατασκευή άτρωτων οικοδομημάτων. Αυτό είναι αδύνατον. Ζητούμενο είναι η κατασκευή σπιτιών που μπορεί να υποστούν φοβερές ζημιές, αλλά να μην καταρρεύσουν και καταπλακώσουν κόσμο.

   

    Στην περίπτωση της Κεφαλλονιάς, γιά πρώτη φορά στην ιστορία του τόπου, οι αρμόδιες αρχές, (Πολιτεία, Στρατός, Εκκλησία), έδρασαν τόσο κεραυνοβόλα και τόσο αποτελεσματικά γιά την ανακούφιση των πληγέντων συμπολιτών μας. Όμως οι γνωστοί ανεγκέφαλοι μαρκουτσοφόροι κεκράχτες του γυαλιού ανακαλύπτουν και υπερπροβάλλουν,  γιά προφανείς αντιπολιτευτικούς λόγους, και τον τελευταίο Κεφαλλονίτη που, πανικόβλητος κι απελπισμένος από το μέγεθος της συμφοράς που τον βρήκε, ζητάει -εδώ και τώρα- από την πολιτεία να τον αποκαταστήσει στο ακέραιο όπως ήταν προ μηνός, παραγνωρίζοντας εγωιστικά το οικονομικό χάλι στο οποίο βρίσκεται ολόκληρη η χώρα.